Piechowice – miasto z tradycjami

Piechowice powstały prawdopodobnie pod koniec XIII wieku na ziemiach, które w 1281 roku otrzymali joannici ze Strzegomia od księcia Bernarda.

Akcję kolonizacyjną w tym regionie rozpoczęli joannici osadzeni w Cieplicach, sprowadzając m.in. osadników z Niemiec. Istnieją zapiski, że już w 1305 roku na terenie dzisiejszych Piechowic istniała mała wieś. Wiele jest teorii powstania osady. Jedna z nich mówi, że już w drugiej połowie XIII wieku w pobliskiej Cichej Dolinie, istniała osada zwana Quirl, w której działała najstarsza huta szkła tzw. leśnego. Inna wersja natomiast przypisuje założenie wsi niejakiemu Peterowi Skirnowi, który miał wznieść nad rzeką Kamienną młyn wodny, przy którym rozwinęła się osada, nazwana od jego imienia. W 1381 roku Piechowice z rąk księżnej Agnieszki (wdowy po księciu świdnicko – jaworskim Bolko II), otrzymał jej dworzanin Gotsche Shof. Od tego momentu w rękach rodu von Schaffgotschów, w kluczu zamkowym Chojnika, a potem Sobieszowa, Piechowice pozostały przez kolejne stulecia.

W XV wieku Piechowice były już dużą wsią, której mieszkańcy zajmowali się głównie wyrębem drewna na potrzeby kolejnych hut szkła, powstających wyżej w głębi doliny Kamiennej, ale również uprawą lnu, który przerabiano na płótno. W okolicy były prowadzone poszukiwania złota, drogich kamieni i rud metali. Piechowice leżały wtedy w odludnym zakątku, ponieważ dolina Kamiennej nie pełniła jeszcze roli komunikacyjnej, większe znaczenie miała droga w dolinie Małej Kamiennej.

Na początku XVII wieku, Piechowice były dużym ośrodkiem tkactwa chałupniczego. W znacznym stopniu rozwinęło się tu także zdobienie szkła, które produkowano w sąsiedniej Szklarskiej Porębie. Duży wpływ na rozwój wsi miała wojna 30-letnia, która znacząco go spowolniła. Po jej zakończeniu wieś ponownie odżyła głównie dzięki tkactwu, które stanowiło główne źródło dochodu. Wieś zaczęła się rozrastać dzięki napływowi protestanckich emigrantów religijnych z Czech, dzięki którym powstały kolejne kolonie Piechowic. Pod koniec XVII wieku założono Michałowice, a w 1705 roku Górzyniec, gdzie powstało osiedle tkaczy.

W roku 1653 doszło w kluczu Sobieszowskim do buntu chłopów na tle wymiaru obciążeń podatkowych. W całym zajściu brali również udział mieszkańcy Piechowic, których znaczną część potem uwięziono.

W kolejnych latach unowocześniono produkcję szkła, co zaowocowało zwiększeniem wytopu szkła przejrzystego i rozwojem technologii zdobienia. W Piechowicach zaczęły masowo powstawać pierwsze manufaktury: bielniki płótna, a około 1690 roku założono ogromną na ówczesne czasy, mechaniczną szlifiernię szkła o napędzie wodnym, która posiadała dwanaście warsztatów. Nieco wcześniej, bo w 1672 roku powstał pierwszy młyn papierniczy Georga Kahla.

Na początku XVIII wieku znacznie rozwinęło się tkactwo chałupnicze, dzięki czemu Piechowice stały się ośrodkiem nie tylko produkcji, ale i handlu płótnem oraz przędzą. 

Po zajęciu Śląska przez Prusy władze popierały protestantów, dlatego w 1742 roku powstał w Piechowicach pierwszy drewniany dom modlitw w stodole, zamieniony na murowany kościół w latach 1747 – 1748. do tego czasu wieś nie posiadała żadnego kościoła, a mieszkańcy należeli do parafii katolickiej i ewangelickiej w Sobieszowie. W roku 1755 w Piechowicach doszło do ogromnej powodzi podczas której, rzeka Kamienna zniszczyła wszystkie mosty i kładki. Piechowice wcześnie wkroczyły do historii turystyki karkonoskiej, a to dzięki pastorowi Volkmarowi, który w 1760 roku jako pierwszy dokonał przejścia ich grzbietem z zachodu na wschód, co zapisał i wydał w formie opisu w 1777 roku.

W 1786 roku we wsi był kościół z plebanią, szkoła ewangelicka, młyn wodny, młyn papierniczy produkujący 200 bel papieru, a także 4 bielniki. Rzeką kamienną spławiano przez Piechowice do Cieplic 16 000 sągów drewna rocznie.

W 1840 roku we wsi znajdowały się dwie szkoły ewangelickie w tym średnia z nauczycielem, leśniczówka i gajówka, witriolejnia - (wytwórnia kwasu siarkowego), huta siarki i gospoda, trzy młyny wodne o pięciu kołach, papiernia, 13 bielników, farbiarnia, cztery warsztaty lniarskie i 22 bawełniane, 73 różnych rzemieślników, trzech hurtowników, ośmiu handlarzy, gospoda, cztery karczmy i cztery szynki.

Do I wojny światowej podwoiła się liczba mieszkańców, zaliczając się tym samym do grona średniej wielkości miasteczek. W 1852 roku J.G. Enge zbudował nową papiernię, a Th. Hitze postawił ścieralnię drewna. W 1882 roku H i O Bergerowie po uruchomieniu nowej ścieralni rozpoczęli produkcję dobrej jakości papieru. Piechowice stały się czołowym ośrodkiem przemysłu papierniczego na Śląsku. W 1862 roku powstała firma szklarska Fritza Heckera, na początku jako filia firmy Neumanna ze Szklarskiej Poręby. Początkowo w swoim zakładzie obrabiał i wykańczał wyroby tamtejszej „Józefiny”, ale już w 1879 roku założył w Piechowicach własną hutę, która po śmierci ojca w 1887 roku znacznie rozwinął syn Brunon Heckert. Piechowicka huta stała się znana na rynkach niemieckich i zagranicznych.

20.12.1891 roku uruchomiono linię kolejową z Cieplic, którą w 1902 roku przedłużono do Szklarskiej Poręby Górnej i do Czech, co znacznie przyczyniło się do rozwoju przemysłu i turystyki.

Podczas II wojny światowej miejscowe zakłady przemysłowe przestawiono na produkcję wojenną, a w 1943 roku przeniesiono tu z Berlina firmę farmaceutyczną. Przy wytwórni sztucznego jedwabiu (obecnie dawna „Karelma”) istniały trzy obozy pracy: od 1941/42 dział pierwszy, w którym 14.04.1944 roku w Górzyńcu miała miejsce publiczna egzekucja trzech więźniów. Drugi, dla około 300 jeńców włoskich, działał od 1943 roku, a trzeci, kobiecy od 08.1944 do 05.1945 roku. Więziono w nim po Powstaniu Warszawskim około 280 Polek z dziećmi. Na terenie fabryk w Piechowicach i w najbliższej ich okolicy prowadzono jakieś podziemne prace przy budowie sztolni fabrycznych lub innych obiektów.

Po wojnie część zakładów zniszczono i wyszabrowano. Od razu uruchomiono papiernię, która w 1946 roku dawała 34 tony papieru na dobę. Zakład drzewny stał się filią Olsztyńskich Fabryk Mebli, natomiast wytwórnia sztucznego jedwabiu przekształcono w Zakład Wytwórczy Specjalistycznych Silników Elektrycznych, które po połączeniu z zakładem metalowymi, stały się znanym zakładem „Karelma”, specjalizującym się w produkcji specjalistycznych silników głębinowych dla górnictwa, spawarki i zgrzewarki oraz osprzęt instalacyjny.

W 1967 roku Piechowice uzyskały prawa miejskie. Wpłynęło to aktywizująco na społeczeństwo i władze, które dokonały starań, aby nadać Piechowicom bardziej miejski wygląd. Powstały nowe osiedla domów jednorodzinnych i wielorodzinnych, obiekty komunalne i sportowo – rekreacyjne.

DkM Studio Dariusz Mofina

Piechowice – miasto z tradycjami