Węgierski kościół w Czeskich Karkonoszach

W malutkiej osadzie Bolkov ukrytej w czeskich Karkonoszach znajdują się ruiny kościoła. Ta budowla o ciekawej historii, była najstarszą świątynią ewangelicką we wschodniej części Karkonoszy.

Bolkov to maleńka osada należąca do gminy Rudnik. Wieś Rudník (pierwotnie Heřmanovy Sejfy) powstała prawdopodobnie podczas zasiedlania Karkonoszy w XIII wieku. Wieś założyli czescy i niemieccy górnicy, którzy u podnóża Czarnogóry wydobywali srebro, złoto, żelazo i miedź (stąd pierwotna ale i obecna nazwa miejscowości, które do górniczych tradycji nawiązują).

W październiku 1781 roku, austriacki cesarz Józef II ogłosił wydanie tzw. tolerancyjnego patentu (Toleranzpatent), na mocy którego przyznano protestantom i prawosławnym pełnię praw obywatelskich (np. prawo zakupu nieruchomości, dopuszczenie do praw miejskich, cechów, wojska i na wyższe uczelnie) i wolność wykonywania kultu religijnego, wolność wyznania, możliwość budowy domów modlitwy i uregulowania stosunków z dalej panującym Kościołem katolickim. Co ciekawe wedle  zaleceń patentu świątynie niekatolickie jakie zezwolono budować nie mogły mieć wejścia od strony głównej ulicy, ani posiadać wież.

Wkrótce po ogłoszeniu patentu około 400 mieszkańców wsi zgłosiło wyznanie religii ewangelicko-luterańskiej. Do roku 1783  do wsi przyjeżdżali na zmianę niemieccy kaznodzieje. Wówczas do stóp Karkonoszy przybyła grupa młodych węgierskich intelektualistów niekatolickich, aby pełnić posługę duszpasterską. Pierwszym stałym pastorem w Rudníku był Stephan Hoszu, szlachcic z Turé Lúka. Głosił on Słowo Boże w budynkach osadników lub na świeżym powietrzu, najczęściej kazania  odbywały się w stodole rolnika Johanna Sonnabenda. Pierwszy pastor w tych spartańskich warunkach przetrwał cały rok. Po nim pojawili się tu kolejni węgierscy kaznodzieje. W 1785 z inicjatywy węgierskich duchownych rozpoczęto budowę kościoła ewangelickiego w Hornim Rudniku (obecnie Bolkov) i ukończono ją po roku ze składek wiernych i przy wsparciu ewangelików z Pruskiego Śląska.

Z racji pochodzenia pierwszych pastorów kościół zwano węgierskim.  W tym czasie już 800 osób we wsi deklarowało wyznanie ewangelickie. Wkrótce obok kościoła wybudowano także plebanię.

W 1810 wokół kościoła założono cmentarz.  Z kolei w 1834 roku przy kościele otwarto szkołę ewangelicką. Była wówczas jedyną tego typu placówką i przygotowywała dzieci z całego regionu do nauki w wyższych szkołach ewangelickich, znajdujących się wtedy głównie na Słowacji.

W 1850 roku Bolkov stał się samodzielną wsią z bogatym życiem społecznym. A kościół - Horni Rudnik - oraz szkoła były prawdziwą dumą miejscowości.

W 1862 roku do kościoła dobudowano zakazaną wcześniej wieżę, a w 1867 r. zawieszono w niej trzy dzwony sprowadzone z Bochum - Paulus, Petrus i Hus. Wszystkie zostały zarekwirowane przez wojsko podczas pierwszej wojny światowej i przetopione.

Dzięki staraniom proboszcza Wenzela Stillera (1893 - 1909) zbudowano nowy ołtarz z obrazem „Zmartwychwstanie”, przebudowano ambonę, a w 1904 roku w kościele zainstalowano nowe secesyjne organy. Jeszcze w 1942 roku wymieniono w kościele całe oświetlenie.

Gmina ewangelicka funkcjonowała w Bolkovie do 1948 roku, wówczas odprawiono tu ostatnią mszę. Organy z kościoła trafiły po II wojnie światowej do zboru Husa w Dobrušce. Ostatni pogrzeb na podupadającym już wówczas cmentarzu miał miejsce w 1957 roku. W latach 60. opuszczony kościół doszczętnie zdewastowano. W 1991 roku budynek był w stanie takiej ruiny, że trzeba było rozebrać kratownicę wieży. Obecnie zachowały się tylko mury po obwodzie budowli.

W samym Bolkovie po wysiedleniu niemieckich mieszkańców, ludność wsi zmniejszyła się o połowę. Część gęsto zaludnionych wcześniej terenów została ponownie wchłonięta przez lasy. A miejscowość nabrała na powrót wiejskiego charakteru.

Najłatwiej dojechać tu przez Lubawkę lub Przełęcz Okraj i kierować się na Rudnik. Współrzędne kościoła 50.606079°N, 15.735534°E

Węgierski kościół w Czeskich Karkonoszach