Zamek Grodziec - Duma śląskich Piastów

Majestatyczny Zamek Grodziec to 900. lat historii Śląska. Wzniesiony na bazaltowym wzgórzu, stanął w miejscu gdzie istnieć miało obronne grodzisko legendarnego plemienia starosłowiańskich Bobrzan.

W każdym razie zamek swą nazwę zawdzięcza właśnie owemu grodowi. Później nazwano tak również wzgórze na którym stoi oraz osadę, która rozłożyła się u jego podnóża. Pierwsze spisane wzmianki o Grodźcu pochodzą z 1155 roku, wówczas jest wymieniony jako kasztelania w bulli protekcyjnej papieża Adriana IV - jedynego Anglika, który był głową kościoła katolickiego w historii.

W roku 1175 zamkiem władał najstarszy syn Władysława Wygnańca i wnuk Bolesława Krzywoustego - Bolesław I Wysoki, który wystawił tu dokument fundacyjny klasztoru cystersów w Lubiążu. W 1228 ro­ku prze­by­wał w nim na­stęp­ca tro­nu ślą­skie­go i kra­kow­skie­go Hen­ryk II Po­boż­ny wraz z żo­ną An­ną Prze­my­ślid­ką, cór­ką kró­la Czech Oto­ka­ra II. Kolejnymi właścicielami okazałej siedziby książęcej byli mi.in Bolko I Surowy, Bolesław III Rozrzutny, który zamek sprzedał rycerzowi Swolo z Bożywojów.

Niezdobyta zdawałoby się warownia podczas wojen husyckich wpadła jednak w ręce husytów. Część źródeł wspomina, że była jednak wówczas opuszczona i zajęta bez walki. Potem miała być gniazdem rycerzy - rabusiów. W 1470, legnicki książę Fryderyk I, wykupił Grodziec z rąk wspomnianych Bożywojów. Nastąpiła wówczas rozbudowa starej warowni. Książę nakazał m.in budowę wie­ży na wzór wie­ży św. Jad­wi­gi z Leg­ni­cy. Wraz z nią roz­po­czę­to pra­ce przy mu­ro­wa­niu pa­la­tium - re­pre­zen­ta­cyj­nej czę­ści zam­ku, zbu­do­wa­nej na pla­nie wy­dłu­żo­ne­go sze­ścio­bo­ku z basz­ta­mi na na­ro­żach.

Za rządów syna Fryderyka I, którym był Fryderyk II, zamek w Grodźcu stał się reprezentacyjną siedzibą Piastów Śląskich. W 1515 roku miało tu miejsce wydarzenie niezwykle doniosłe. Oto bowiem Fryderyk II, pojął za małżonkę, córkę króla polskiego, Kazimierza Jagielończyka, Elżbietę. Z tej okazji do Grodźca zjechał kwiat rycerstwa polskiego oraz śląskiego i niemieckiego.

W 1527 roku tenże Fryderyk II, przyjął oficjalnie wiarę luterańską na zamku w Grodźcu. Podczas wojny trzydziestoletniej zamek często dawał schro­nie­nie oko­licz­nym miesz­kań­com, któ­rzy od­da­wa­li tu na prze­cho­wa­nie nie­rzad­ko ca­ły swój do­by­tek. Niestety w 1633 roku, niedostatecznie ufortyfikowany i słabo obsadzony zamek, bez większego trudu zdobyły austriackie wojska cesarskie pod wodzą hra­bie­go Al­brech­ta von Wal­len­stei­na. Grodziec został wówczas doszczętnie splądrowany. W kro­ni­ce zło­to­ryj­skiej za­pisano że zdo­by­cie wa­row­ni by­ło skut­kiem zdrady  jed­ne­go z człon­ków za­ło­gi, który umożliwił napastnikom wejście na teren zamku. W 1642 Grodziec zdobyli na rok Szwedzi. Austriacy zajmowali go przez kolejne trzy lata, by zimą 1646/47 wysadzić część murów w powietrze tak aby ponownie nie wpadł w ręce Szwedów.

Ostatni piastowcy książęta Śląska: legnicki Chrystian i brzeski Jerzy Wilhelm, kierowani sentymentem deklarowali odbudowanie zamku. Niestety piętnastoletni Jerzy Wilhelm zmarł bezpotomnie w wyniku gorączki po niewyleczonej ospie a wraz z nim wygasła dolnośląska linia Piastów. Zamek przeszedł na własność cesarstwa. Wśród kolejnych zarządców majątku, źródła wymieniają m.in Wal­tera von Gal­las, Hansa Wolf­ganga von Fran­ken­berg  i jego syna Ot­tona Ven­diusa von Fran­kenberga.

Od 1800 roku właścicielem zamku był hrabia Hans Heinrich VI von Hochberg z Książa, który nabył go 353 tysiące talarów.. Dopiero wówczas podjęto na zamku poważniejsze prace remontowe. Wy­rów­na­no te­re­ny dzie­dziń­ca i pod­zam­cza, za­le­siono ota­cza­ją­ce za­mek sto­ki i czę­ścio­wo od­sło­nię­to przysypane ziemia i gruzem mu­ry obron­ne. Z myś­lą o zwie­dza­ją­cych za­mon­to­wa­no scho­dy pro­wa­dzą­ce na wie­żę bram­ną, na któ­rej znaj­do­wał się punkt wi­do­ko­wy. Za­mek stał się pierw­szym w Eu­ro­pie zabyt­kiem przy­sto­so­wa­nym do ce­lów tu­ry­stycz­nych.

W 1813 roku, stacjonujący na wzgórzu żołnierze napoleońscy wzniecili niewielki pożar. Ucierpiała wówczas część zamkowych wnętrz.

Dziesięć lat później Grodziec był już własnością jednego z najbogatszych wówczas berlińskich finansistów - Wilhelma Christiana Benecke. Z kolei w 1899 roku majątek zakupił niemiecki dyplomata Willibald von Dirksen. Po nobilitacji na szlachcica, właściciel postanowił odbudować zamek, w związku z czym w 1906 roku zlecił badania i sporządzenie projektu słynnemu architektowi Bodo Ebhardtowi, który ten realizował przez następne dwa lata. Po badaniach postanowiono nie rekonstruować całej budowli.

Ostatnim przed 1945 rokiem właścicielem Grodźca był Herbert von Dirksen na­zi­stow­ski po­li­tyk, i za­ufa­ny współ­pra­cow­nik Hitle­ra. Wódz III Rzeszy odwiedził zamek przynajmniej raz - 15 listopada 1933 roku. Driksen pełnił funkcję m.in ambasadora III Rzeszy w Toki. W 1938 roku przebywał też na placówce w Londynie. Zimą 1944/45 pozostał w zamku w momencie wkroczenia Armii Czerwonej, ale 21 lutego 1945 roku, kilkunastu niemieckich komandosów uprowadziło Driksena poza linię frontu. Kiedy Rosjanie się zorientowali w sytuacji, rozstrzelali część zamkowej służby a stary zamek podpalili razem ze średniowiecznymi kolekcjami.

Obecnie zamek jest w rękach prywatnych. Zachowany zespół składa się z zamku górnego oraz przedzamcza. Zabudowa zamku górnego tworzy nieregularny sześciobok, w którym elementami dominującymi są: pałac główny (tzw. palatium), wieża północna i w południowej stronie potężny donżon. Palatium jest jedną z nielicznych na Śląsku zachowanych książęcych siedzib. Charakteryzuje się różną grubością murów: u podstawy mierzy on 5 metrów, a na pierwszym piętrze 2 metry. Donżon zbudowany został na planie kwadratu o podstawie 16 metrów, a jego wysokość przekracza 26 metrów, na które składa się sześć kondygnacji. Druga, mniejsza wieża, zwana jest "Starą". Wieńczy ją czterospadowy dach, u podstawy którego prowadzi ganek obronny z prostokątnymi blankami i otworami strzelniczymi. Komunikacja między wieżami a palatium odbywała się poprzez drewniane tarasy i zbudowane na murach ganki. Obronność założenia zwiększają wysunięte basteje i kaponiery. Dodatkowo bezpieczeństwo zamku zapewniało flankowane wieżyczkami przedzamcze.

Zamek Grodziec jest niewątpliwie wielką atrakcją turystyczną Po­gó­rza Ka­czaw­skie­go i jed­ną z naj­po­pu­lar­niej­szych de­sty­na­cji w tej czę­ści Dol­ne­go Ślą­ska. Zwiedzającym udo­stęp­nio­no część po­miesz­czeń, a wśród nich są z pewnością te naj­cie­kaw­sze: Sa­la Wiel­ka na par­te­rze, Sa­la Ry­cer­ska, po­ko­iki księż­nej, Po­kój Ksią­żę­cy oraz ka­pli­ca.

Zamek Grodziec znajduje się około 50 kilometrów od Karkonoszy i jest doskonałym miejscem na ciekawą wycieczkę.

Zamek Grodziec - Duma śląskich Piastów

Wybierasz się w Karkonosze? Poniżej mapa atrakcji turystycznych w regionie. Kliknij w prawy górny róg na mapie aby otworzyć