Ruiny dawnego kościoła w Rząsinach – cicha lekcja historii wśród grobów i drzew

Przy głównej drodze w Rząsinach, w sąsiedztwie zabudowań i dawnego cmentarza, stoją ruiny kościoła Najświętszej Marii Panny. To jeden z najstarszych obiektów sakralnych w tej części Dolnego Śląska, którego początki sięgają średniowiecza. Dziś pozostały po nim jedynie kamienne mury i fragment wieży, ale przez stulecia był centrum życia religijnego i społecznego wsi.

Najstarsza wzmianka o kościele pochodzi z 1305 roku, a jego istnienie potwierdzone jest również w 1376 r. W obecnej formie – o cechach późnogotyckich i renesansowych – powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie XVI wieku. Była to wówczas świątynia parafialna, wielokrotnie przebudowywana, z gotyckim prezbiterium i późniejszymi, barokowymi dodatkami. W obecnej formie – o cechach późnogotyckich i renesansowych – powstał prawdopodobnie w pierwszej połowie XVI wieku. W 1530 roku przejęli go protestanci, lecz po reformie katolickiej w 1654 roku został im odebrany. Odrestaurowany w 1832 roku służył wiernym aż do połowy XX wieku.

Ostatnie nabożeństwo odprawiono tu w połowie XX wieku – potem kościół opustoszał, a jego wyposażenie przeniesiono do nowej świątyni w centrum wsi.

Pożar z 1972 roku dopełnił dzieła zniszczenia. Zawalił się dach, spłonęło wnętrze, a ściany zaczęły się rozpadać. Dziś kościół jest trwałą ruiną, objętą ochroną konserwatorską, choć o żadnych realnych działaniach ratunkowych trudno mówić. Z dawnego cmentarza pozostały nieliczne, zniszczone nagrobki, a w murach widać ślady dawnych przemurowań.

Dziś ruiny, choć w złym stanie technicznym, mają swój niepowtarzalny urok. W ciepłe popołudnia między murami przemyka światło, a zarośnięte wnętrze przypomina raczej romantyczne założenie parkowe niż dawny dom modlitwy. Mieszkańcy Rząsin wspominają, że jeszcze kilkadziesiąt lat temu zachowały się fragmenty sklepień i kamienne detale, które z czasem rozebrano lub rozproszyły się po okolicy. Mimo że teren nie jest zabezpieczony, ruiny pozostają miejscem cennym kulturowo – nie tylko jako pamiątka dawnej wspólnoty, ale też przestroga przed tym, jak łatwo zanika materialny ślad przeszłości.

Mimo upływu czasu ruiny wciąż stanowią ważny punkt na mapie miejscowych zabytków. Ich surowa sylwetka przypomina o długiej historii Rząsin i zmieniających się losach Dolnego Śląska – od średniowiecznego katolicyzmu, przez reformację, aż po czasy powojenne, gdy wiele podobnych obiektów popadło w zapomnienie.

foto: Paweł Pawlak

Ruiny dawnego kościoła w Rząsinach – cicha lekcja historii wśród grobów i drzew

Jak tu trafić?

Do ruin dawnego kościoła Najświętszej Marii Panny w Rząsinach najłatwiej dotrzeć od drogi wojewódzkiej nr 297, łączącej Lwówek Śląski z Gryfowem Śląskim.

Jadąc od strony Lwówka, po minięciu tablicy z nazwą miejscowości, należy skręcić w lewo w kierunku dawnego cmentarza – ruiny widać z drogi, tuż za niewielkim skrzyżowaniem prowadzącym w stronę centrum wsi. Od tej strony można podjechać samochodem niemal pod sam obiekt, choć teren wokół jest nieutwardzony.

Kościół znajduje się na lekkim wzniesieniu po północnej stronie Rząsin, w sąsiedztwie zabudowań gospodarczych i pozostałości starego cmentarza. Nie ma tu żadnych tablic informacyjnych ani ogrodzenia, więc łatwo go przeoczyć. Warto więc zwolnić – kamienne mury i wieża są dobrze widoczne z drogi, szczególnie pośród drzew w okresie bezlistnym.