Sztolnia Magnetytowa na Zbójeckich Skałach

Rejon Zbójeckich Skał to miejsce atrakcyjne nie tylko z racji punktu widokowego. Początkowo był to rejon przede wszystkim związany z historią gwarectwa w Szklarskiej Porębie.

Szklarska Poręba znana była od wieków jako miejsce górniczych poszukiwań. Jednym z bardziej urozmaiconych reliktów dawnego górnictwa jest właśnie rejon Zbójeckich Skał i Mniszego Lasu w Szklarskiej Porębie Dolnej.

Od końca XVIII wieku wydobywano tu piryt na potrzeby produkcji kwasu siarkowego. Poszukiwano tutaj  również rudy magnetytu i wreszcie uranu. Dnia 1.05.1868 r. wytyczono i wyznaczono tutaj pole górnicze „Am Schwarzenberg Nr IV”, dla kopalni pirytu i magnetytu.

Obecnie najłatwiej jest tu dostępna właśnie sztolnia magnetytowa, znajdująca się w bezpośrednim sąsiedztwie resztek pomnika feldmarszałka Moltkego. Jest drożna na całej długości. Zachował się też oryginalny wlot, nie został bowiem odstrzelony jak to zwykle bywało po zakończeniu eksploatacji.

Na planach górniczych oznaczono ją jako bezimienną sztolnię. Jest zlokalizowana na wysokości około 651 m n.p.m. Ma długość około 38 m. i biegnie wzdłuż szczeliny tektonicznej, przecinającej strefę kontaktu hornfelsów i leżących za nimi granitów. Sąsiedztwo tych skał jest dobrze widoczne na  ociosach sztolni. To prawdopodobnie najstarszy obiekt górniczy rejonu Zbójeckich Skał.

Magnetyt w eksploatowanej tu żyle miał postać ziaren luźno rozmieszczonych w skale, jego udział wynosił przeciętnie 10%, a miejscami wzrastał do 30%. Ponadto występowały żyłki i ławice hematytu. Eksploatacja magnetytu prowadzona była w opisywanej sztolni do około 1880 roku. Wydobycia ostatecznie zaniechano ze względu na niską jakość rudy (mała zawartość żelaza i zanieczyszczenie związkami siarki w postaci pirotynu).

Magnetyt jest najbogatszą rudą żelaza spotykaną w przyrodzie (zawiera nawet do 72% czystego pierwiastka). Wykazuje przy tym silne właściwości magnetyczne. Jego występowaniu towarzyszą magnetyczne anomalia - igła magnetyczna wykazuje duże odchylenia.

Hematyt to druga pod względem zawartości czystego żelaza ruda tego metalu. Jego ziemista czy pylasta forma, tzw.  śmietanka hematytowa używana była jako naturalny pigment do produkcji czerwonej farby.

Jako o ciekawostce warto wspomnieć o literach FK wykutych w ścianie kopalni w okolicy otworu wlotowego. Niestety nie udało się ustalić ani ich znaczenia ani czasu powstania. Według niektórych teorii mógł to być stempel właściciela kopalni. Jednak równie prawdopodobne jest przekonanie, że jest to symbol rewiru leśnego. Nie brak też podejrzeń, że to już współczesne "dzieło" mające imitować jakiś relikt np. legendy walońskiej.

źródła:

Der Bergbau am Schwarzen Berge bei Schreiberhau -  Ullrich Junker

Pozostałości górnictwa rud uranu, toru i kruszców w rejonie Jeleniej Góry i Szklarskiej Poręby - Borzęcki, Wójcik, Kalisz

Sztolnia Magnetytowa na Zbójeckich Skałach