Torfowiska Doliny Izery

Torfowiska Doliny Izery są bez wątpienia najpiękniejsze i najcenniejsze ze wszystkich torfowisk w Sudetach. Skrajne niemal syberyjskie warunki izerskiej zimy są tu w stanie przetrwać jedynie najbardziej wytrwałe rośliny.

Izerskie torfowiska zaczęły rozwijać się już pod koniec epoki lodowcowej, co sprawia, że najgłębsze pokłady osiągają wiek 11 tysięcy lat. Utworzony w 2000 roku w celu ochrony roślinności torfowiskowej, zastąpił rezerwat Torfowisko Izerskie o powierzchni 44,72 ha, utworzony w 1969 roku dla ochrony stanowiska brzozy karłowatej (jest to jedno z trzech miejsc występowania tej rośliny w Polsce).

Warunki klimatyczne tego obszaru Gór Izerskich są niezwykle surowe i mają wiele cech wspólnych z leżącym o 400-600 metrów wyżej piętrem subalpejskim Karkonoszy, a niektóre jego parametry są nawet ostrzejsze i odpowiadają klimatowi arktycznemu północnej Skandynawii. Rozwój torfowisk zależny jest od warunków klimatycznych, wilgotności powietrza, temperatury, a także od lokalnego ukształtowania terenu. Hala Izerska, na której położone są torfowiska doskonale spełnia wymienione wyżej warunki. Surowy klimat zdecydował, że na powierzchni wielu torfowisk wysokich w dolinie Izery, wykształciły się specyficzne formy erozyjne w postaci licznych rynien, miniaturowych grzęd i jeziorek oraz powierzchni z odsłoniętym torfem, których nie spotyka się na niżowych torfowiskach wysokich.

Taki typ ukształtowania terenu sprzyja tworzeniu się licznych torfowisk, występują tu m.in.

• Borowina, na północnym skraju, pomiędzy Izerą, potokiem Łącznik i granicą rezerwatu
• Izerskie Bagno,
• Izerska Łąka, teren błędnie nazywany Halą Izerską, obejmuje największy obszar muraw i podmokłych młak w okolicy, gdzie Jagnięcy Potok wpada do Izery.
• Wręgi, w północno-środkowej części, pomiędzy Izerą a szlakiem
• Kobyla Łąka, w pd.-zach. części, gdzie Kobyła łączy się z Izerą

Niezwykle ciekawa jest szata roślinna tego obszaru, który zlokalizowany jest w strefie wysokościowej odpowiadającej w Sudetach reglowi dolnemu (830-1000 m n.p.m.)  

Występuje kosodrzewina (jest to najniżej położone stanowisko w Polsce), jałowiec halny, bażyna czarna, malina moroszka, modrzewnica zwyczajna, kukułka plamista, arnika górska, podrzeń żebrowiec, paprotka pospolita, arcydzięgiel litwor, wierzba płożąca, mchy torfowce, rosiczki, turzyce i wełnianki.

W sumie na terenie rezerwatu doliczono dotychczas 110 gatunków, w tym 54 gat. roślin zarodnikowych i 56 gat. roślin naczyniowych. 

Pomimo naturalnej bariery, jaką są góry i podmokłe tereny, w Górach Izerskich wyginęły duże ssaki takie jak wilki, rysie czy niedźwiedzie. Przetrwały tu wyłącznie gatunki najpospolitsze: jelenie, sarny, lisy i zające. Najliczniejszą grupą są ptaki. Stwierdzono tu występowanie 71 gatunków ptaków lęgowych, spośród których sóweczka, włochatka i czeczotka są gatunkami zagrożonymi, wpisanymi do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt.

Torfowiska Izerskie były od dawna znane naukowcom ze swojej unikatowości. Jako jeden z pierwszych opisywał je S. Topła w latach czterdziestych XX wieku. W roku 1969 powstał tu pierwszy rezerwat „Torfowisko Izerskie” a w latach siedemdziesiątych prof. Adam Pałczyński, jako pierwszy, postulował objęcie ochroną szerszego kompleksu bagien w rejonie Izerskiej Hali. W 2000 roku powołano obecnie znany rezerwat, którego obszar po połączeniu z rezerwatem Torfowisko Izerskie, obejmował 485 ha a w ciągu następnych lat powiększono go o kolejne torfowiska i podmokłe zbiorowiska roślinne do rozmiarów obecnych 529 ha. Wraz z czeskimi rezerwatami („Rašeliniště Izery”, „Rybí louky”, „Černou jezírke” oraz „Rašeliniště Jizerki) sąsiadującymi przez graniczną rzekę Izerę tworzą wielki kompleks torfowisk o naturalnym charakterze, jeden z największych w Europie.

źródła:

- Świeradów Zdój - Torfowiska Izerskie

- Przyrodniczo.pl - Torfowiska Doliny Izery

- Góry Izerskie - Torfowiska Izerskie

- Nadleśnictwo Świeradów - Torfowiska Izerskie

foto: Paweł Pawlak i Robert Kotecki