Cmentarz podniesiony z ruin. Niezwykła historia ewangelickiej nekropolii w Gostkowie

Cmentarz ewangelicki w Gostkowie z 1856 roku jest miejscem niezwykłym. Zdewastowany i opuszczony przez ponad 70. lat dzielił los innych tego typu miejsc, ale teraz od pięciu lat znajduje się pod opieką „Fundacji Anna w Gostkowie”, dzięki czemu otrzymał drugie życie.

Trudne dziedzictwo. Tak można określić wiele obiektów, które pozostawiła po sobie ludność niemiecka, wysiedlona z terenów Dolnego Śląska. Niemieckie cmentarze przeważnie były niszczone lub częściowo rozebrane. Podobnie było w Gostkowie (gm. Stare Bogaczowice). Po kilkudziesięciu latach zapomnienia ewangelicki cmentarz pełen był chaszczy, i zarośli, wśród których jedynym śladem po dawnej funkcji terenu był wystający ponad warstwę roślinności grobowiec rodziny Urlich oraz płyta z porcelanową tablicą Hier ruht in Gott Anna Renner.

Cmentarz Ewangelicki w Gostkowie założony został w 1853 roku. Pierwotnie ewangelików chowano na cmentarzu katolickim, do czasu gdy katolicki proboszcz nakazał usunięcie 50 grobów z terenu przykościelnego.

W 2016 roku teren cmentarza został wystawiony na sprzedaż. Gdy tylko pani Andżelika Babula oraz jej mama, Halina Bryk, dowiedziały się o przetargu, który przygotowała gmina, odkupiły teren i rozpoczęły na własną rękę prace renowacyjne. Następnie założyły Fundację Anna, której nazwa pochodzi od wspomnianej  Anny Renner, której imię wyrzeźbiono na czarnej marblitowej tablicy nagrobnej.

- mówi prezes fundacji pani Andżelika Babula.

Przez kilka ostatnich lat na terenie cmentarza wykonano potężną pracę, wykarczowano drzewa, usunięto krzaki, na części rozległego terenu udało się podnieść i oczyścić przykryte warstwą ziemi fragmenty płyt nagrobnych (niektóre z nich udało się w całości odtworzyć), jak również porcelanowe i stalowe elementy nagrobków. Biegnące wzdłuż cmentarza aleje zostały wstępnie oczyszczone. Dokonano nasadzeń nowych krzewów, które mają wkomponować się w wygląd cmentarza.Udało się też odtworzyć ponad 70 nagrobków. Składane były mozolnie z kawałków rozrzuconych po całym terenie. Nie wszystkie udało się zidentyfikować – szklane tablice z nazwiskami pochowanych w nich osób zostały zniszczone – czasem ukradzione, ale najczęściej po prostu rozbite.

Podczas tych prac nie obyło się bez niezwykłych historii. W 2017 roku podczas oczyszczania i składania płyty nagrobnej pochowanego w 1856 roku pastora Friedricha Augusta Fuchsa odnaleziono osiem czaszek ze śladami postrzałów. Dzięki rdzennej mieszkance Gostkowa, pani Urszuli Sagan rozwikłano zagadkę. Czaszki należały do członków rodziny nauczyciela z Nowych Bogaczowic, Gustawa Gleesnera, którzy popełnili zbiorowe samobójstwo w 1945 roku w obawie przed nadchodzącą Armią Czerwoną. Jego inicjatorką miała być córka nauczyciela, członkini NSDAP, która zastrzeliła rodziców, siostrę, ciotkę oraz siebie.

W pobliżu cmentarza znajdują się ruiny kościoła ewangelickiego zbudowanego w 1785 roku.

Była to budowla w stylu klasycystycznym z salową nawą otoczoną emporami chóru, z wieżą na osi. Zachowane są częściowo mury zewnętrzne i wieża pozbawiona już hełmu. Na zachowanych starych fotografiach widać, że wieża nakryta była dachem kopulastym, czterospadowym zwieńczonym arkadową sygnaturką z chorągiewką wiatrową na szczycie.

Nad jednym z bogato zdobionych portali wejściowych zachował się charakterystyczny detal – Oko Opatrzności i data budowy świątyni 1785.

Cmentarz podniesiony z ruin. Niezwykła historia ewangelickiej nekropolii w Gostkowie