Harfenice – kamienna melodia w sercu czeskiego lasu

Wśród piaskowcowych skał i gęstych borów Kokořínska, niedaleko czeskiej wsi Želízy, kryje się miejsce niemal baśniowe. Nie prowadzą do niego neonowe znaki ani szerokie deptaki. Trzeba się tam dostać piechotą, żółtym szlakiem, który wije się przez las niczym melodia starej ballady. A kiedy już się tam dotrze – oczom ukazuje się ona. Kobieta z harfą. Harfenice.

To właśnie tu, w połowie XIX wieku, Václav Levý – samouk, rzeźbiarz o niezwykłej wrażliwości i wyobraźni – postanowił wykuć w skale swoje wizje. W czasach, gdy Czechy były jeszcze częścią monarchii Habsburgów, a większość artystów tworzyła na salonowych płótnach, on wybrał kamień i las. Bez rozgłosu, bez poklasku. I właśnie dlatego jego dzieła mają dziś w sobie coś prawdziwego, surowego, dzikiego.

Kobieta i głowy – o czym śpiewa skała?

„Harfenice” to zespół płaskorzeźb wykutych w naturalnej ścianie piaskowca. Centralną postacią jest kobieta grająca na harfie – choć czas i pogoda zatarły część detali, struny instrumentu wciąż są wyraźnie widoczne. Obok niej wyłaniają się z mroku skalnej ściany ludzkie głowy – niektóre spokojne, inne pełne niepokoju. Czy to słuchacze jej muzyki? Czy może duchy przeszłości uwięzione w kamieniu?

Całość uzupełnia mała jaskinia z rzeźbionym wejściem, której wnętrze również zdobią ornamenty i reliefy. Levý bawił się formą, światłem i cieniem. Nie tworzył dzieł sztuki w tradycyjnym sensie – raczej otwarte opowieści, które każdy musi dokończyć sam.

Kim był Václav Levý?

Zanim został „ojcem czeskiej rzeźby plenerowej”, był zwykłym piekarzem. Ale z czasem jego pasja do rzeźbienia, najpierw amatorska, została zauważona i doceniona. Wyjechał do Monachium i Rzymu, gdzie uczył się od mistrzów. Mimo to zawsze wracał do rodzinnych stron, do piaskowców Kokořínska, gdzie zaczął swoją przygodę.

Oprócz „Harfenic” stworzył również słynne „Diabelskie Głowy” (Čertovy Hlavy) – monumentalne twarze wykute w skale o wysokości kilku metrów – oraz jaskinię Klácelka z alegorycznymi scenami i postaciami.

Spacer przez wyobraźnię

Choć „Harfenice” nie imponują skalą jak inne dzieła Levého, urzekają klimatem. W ciszy lasu dźwięk harfy niemal daje się usłyszeć. To nie tylko rzeźba – to nastrojowy portal do innego świata. Może świata mitów, może snu, a może po prostu świata, w którym sztuka i natura mówią jednym głosem.

Dla turysty – to ciekawostka. Dla wrażliwego wędrowca – doświadczenie.

Dojazd i praktyczne informacje:

• Lokalizacja: okolice miejscowości Želízy, region Kokořínsko, Czechy.

• Dojazd: z Jeleniej Góry ok. 2,5 godziny jazdy samochodem.

• Szlak: żółty szlak turystyczny prowadzący z Želízy do rzeźb.

• Wskazówka: Warto zabrać wygodne buty i latarkę – jaskinia bywa ciemna.

Harfenice