Medycyna górska w Karkonoszach

Setki lat temu karkonoska medycyna górska potrafiła zdziałać prawdziwe cuda. Jej sekret po części tkwił w ziołach, które wykorzystywano przy leczeniu wszelkich schorzeń. Specjalistami w dziedzinie ziołolecznictwa byli laboranci, którzy stali się ważną i nieodzowną częścią historii Karkonoszy.

Medycyna, inaczej sztuka lekarska, zajmuje szczególne miejsce w historii Karkonoszy. Setki lat temu, życie w górach rządziło się swoimi prawami. Życie w odosobnieniu często nie było wyborem a koleją rzeczy, dlatego też, tutejsza ludność nauczyła się współistnieć z dziką przyrodą. Działalność lecznicza ludów pierwotnych powstała w oparciu o doświadczenia. Wskaźnikiem był instynkt samozachowawczy zwierząt i naśladowanie ich w jakiś sposób w sytuacjach zagrożenia życia.

Środki lecznicze pochodzenia roślinnego, wykonywane były w zaciszu domowym, przez osoby starsze wiekiem, z racji tego, że miały one największe doświadczenie. W Karkonoszach radzono sobie również z nieco cięższymi przypadkami. Obok leczenia zachowawczego pojawiało się również coś na kształt chirurgii. Zwichnięcia i złamania usztywniano za pomocą kija bądź twardej kory, którą przywiązywano do kończyny bandażem z liści czy łyka. W dzisiejszych czasach podobne działania zostałyby określone mianem “prymitywnych”, jednak patrząc setki lat wstecz, były jedynym, niekiedy ratującym życie rozwiązaniem. Unikalnym etapem medycyny ludowej w Karkonoszach są dzieje słynnych do dziś laborantów, których szczytowe znaczenie przypada na okres 1730-1780. Przybyli do Karkonoszy z Pragi, szukając schronienia, którego ostatecznie udzielił im miejscowy ogrodnik, Melchior Grossman.

W zamian za gościnę nauczyli gospodarzy sztuki wyrabiana leków z ziół. Laboranci zajmowali się zarówno tworzeniem medykamentów, jak i również rozprowadzaniem preparatów leczniczych. Zorganizowane grupy zawodowe stacjonowały głównie w Karpaczu. W latach największej prosperity cech liczył około 30 destylatorów (początkowa nazwa laborantów), a ich wyroby docierały do Wrocławia, Lipska a nawet za granicę. Nad działalnością laborantów pieczę sprawował fizyk miejski z Jeleniej Góry, był to odpowiednik lekarza miejskiego. Z biegiem czasu, działalność adeptów medycyny została mocno ograniczona. Podejrzewa się, iż głównym tego powodem był postęp chemii farmaceutycznej oraz chęć uporządkowania oficjalnego lecznictwa. Ciężko jednoznacznie stwierdzić, czy podjęta decyzja faktycznie była w tamtym czasie dobrym posunięciem, gdyż jak mówią niektóre źródła, zaledwie garstka wykwalifikowanych lekarzy nie miała możliwości obsłużenia licznej górskiej ludności. W Karkonoszach przez wiele lat medycyna ludowa przeplatała się z medycyną oficjalną, tak więc ścisłe rozgraniczenie tych dwóch pojęć w aspekcie historycznym jest niemożliwe. Ostatni laborant zmarł w roku 1884, a wraz z nim pojęcie medycyny górskiej w Karkonoszach.

Medycyna górska w Karkonoszach