Zamek Hruba Skala - Piękny zakątek Czeskiego Raju

Na malowniczych skałach piaskowcowych, w miejscu dawnej warowni z XIV wieku, wzniesiono renesansowy zamek. W 1804 roku obszar ten został przekształcony w urokliwy park angielski, a pięćdziesiąt lat później, w 1859 roku, zamek odzyskał swój dawny, gotycki blask po gruntownej renowacji.

Zamek ma bogatą historię, której początki sięgają 1353 roku, czyli siedem lat przed najstarszym znanym dokumentem potwierdzającym istnienie osady o tej samej nazwie. Warownię prawdopodobnie wzniósł morawski rycerz Hynek z Valdštejna (zm. przed 1367), nazywając ją początkowo po prostu Skála, a dopiero później otrzymała przydomek Hrubá. Potomkowie fundatora posiadali Skalę do 1416 roku, kiedy to przeszła ona w ręce panów z Jenštejna, którzy byli przeciwnikami ruchu husyckiego, a w 1460 roku - do rodu Zajíc z Házmurka.

W czasie wojny dwóch frakcji religijnych w 1469 roku Jan Zajíc (zm. 1495) opowiedział się po stronie katolickiego króla Węgier Macieja Korwina, co spowodowało gniew Jerzego z Podiebrad, króla Czech. Jego oddziały, po krótkim oblężeniu, zdobyły skalną warownię, zmuszając właściciela do szukania ugody z czeskim władcą.

Na Hrubéj Skále historię kształtowały różnorodne postaci i wydarzenia, nadając zamkowi niezwykłą aurę.

W 1492 roku zamek przeszedł w ręce rodu Svojanovskich z Bozkovic. Jan Svojanovský popadł w długi i zmuszony był sprzedać majątek Zygmuntowi ze Smiřic (zm. 1548), przedstawicielowi jednej z najbogatszych rodzin szlacheckich w Czechach. Jego syn, Jindřich (zm. 1569), założył hrużboskalską linię Smiřický ze Smiřic i uczestniczył w prestiżowej wyprawie czeskiej szlachty eskortującej cesarza Maksymiliana i jego żonę, Marię Hiszpańską, do Wiednia. To właśnie dzięki tej podróży mógł lepiej poznać architekturę renesansu i idee humanizmu. Przypuszcza się, że to właśnie Jindřich rozpoczął przebudowę gotyckiego zamku, która za sprawą jego potomków w końcu XVI wieku nadała warowni charakter trójskrzydłowego renesansowego pałacu.

W 1594 roku na zamku Hrubá Skála przyszedł na świat Albrecht Jan Smiřický, którego późniejszy autorytet był tak wysoki, że rozważano go nawet jako potencjalnego kandydata do korony królewskiej. Albrecht należał do inicjatorów i przywódców skierowanego przeciwko Habsburgom powstania stanowego, a w jego praskim pałacu opracowano plan defenestracji (w której oczywiście wziął udział). Jawny opór wobec władzy cesarskiej w obliczu upadku powstania niechybnie oznaczałby dla niego karę śmierci i konfiskatę majątków. Nieoczekiwanie zmarł jednak w listopadzie 1618 roku.

Ponieważ integralnym właścicielem dóbr skalnych był jego upośledzony umysłowo brat, Jindřich Jiří (zm. 1630), połowa majątku, w tym Hrubá Skála, nie została mu pośmiertnie odebrana, lecz przeszła w zarząd "opiekuna" (który trzymał Jindřicha w więzieniu) - Albrechta von Wallensteina (z Valdštejna, zm. 1634). Potomkowie von Wallensteina utrzymali Skałę aż do 1821 roku.

Podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648) zamek był plądrowany zarówno przez Sasów, wojska cesarskie, jak i przez Szwedów. W roku 1658 decyzją cesarską miał on zostać zniszczony, aby nie stanowił przyczółka dla żadnych wrogich oddziałów, jednak dzięki determinacji ówczesnych właścicieli oszczędzono mu tego losu. W 1710 roku budynek ten jednak spłonął, po czym został odbudowany w stylu barokowym. Ponownie ogień strawił go w roku 1804.

W 1821 roku Franz de Paula Adam von Waldstein, znany austriacki odkrywca i przyrodnik, przekazał zamek Johannowi Antonowi Lexowi von Aehrenthal, otwierając nowy rozdział w historii tego miejsca. Pod zarządem syna Antona, barona Johanna Lexa von Aehrenthal, oraz jego żony Marii z domu Thun und Hohenstein, zamek został w latach 50. XIX wieku przebudowany w stylu romantycznego neogotyku, a w otoczeniu powstał malowniczy angielski park krajobrazowy.

To na Hrubé Skále w 1854 roku przyszedł na świat Alois Lex von Aehrenthal, późniejszy austro-węgierski minister spraw zagranicznych, który odegrał istotną rolę w historii integracji Bośni i Hercegowiny z monarchią. Po II wojnie światowej losy zamku zmieniły się, gdy rodzina Aehrenthalów została wywłaszczona, a niemieckojęzyczna społeczność zmuszona do opuszczenia tego terenu na mocy dekretów Beneša. Zamku w okresie komunistycznym pełnił funkcję domu wypoczynkowego, dodając swoją historię do bogatego dziedzictwa tego niezwykłego miejsca.

Zamek Hrubá Skála jest jedną z głównych atrakcji Czeskiego Raju. Zamek stoi na grupie skalnych wież, położonych sześć kilometrów na południowy wschód od miasta Turnov. Klify, osiągające wysokość sześćdziesięciu metrów, znajdują się nad doliną rzeki Libuňki, leżące w krajobrazie pomiędzy Zamkiem Trosky i Zamkiem Valdštejn. Zamek skalny został zbudowany w taki sposób, aby mógł wykorzystać do obrony naturalne warunki, a miejsce zostało wybrane bardzo dobrze, aby w tamtym czasie dostatecznie się obronić. Zapewniał także wspaniały widok na północną część od Ještědu do Kozákova i dalej na okolicę.

foto: Paweł Pawlak

Jak dojechać?

Zamek Hruba Skala leży niecałe 60 km od Szklarskiej Poręby. Przez przejście graniczne w Jakuszycach jedziemy w stronę Tanvaldu i tam wybieramy drogę w stronę Żeleznego Brodu. Cały czas trzymamy się drogi nr 282 aż do miejscowości Radostna pod Kozakovem gdzie skręcamy w prawo w lokalną drogę nr 2828 w stronę miejscowości Volavec. Mijamy kolejne wioski: Svatonovice, Roudny, Radvanovice gdzie przecinamy drogę krajową nr 35. Widać już stąd zamek do którego doprowadzi nas już droga 2823

Zamek Hruba Skala - Piękny zakątek Czeskiego Raju