Grabary – jedna z najstarszych osad

Dawna wieś Grabary jest zaliczana do jednych z najstarszych osad w Kotlinie Jeleniogórskiej.

Poniżej Panorama 360. Można oddalać, przybliżać i obracać się dookoła, w górę i w dół. Miłego oglądania ( niektóre panoramy potrzebują kilku sekund aby się prawidłowo wgrać)

Zachowało się wiele dokumentów z XII wieku, w których wspominano osadę położoną na wschód od Jeleniej Góry o nazwie „Harte”. W dokumencie z 1369 roku jest napisane, że proboszcz z Rybnicy, niejaki Franczke wraz ze swoim bratem, kupili połowę folwarku ulokowanego pomiędzy Grabarami i Jelenia Górą. Inny z kolei mówi, że w 1374 roku w dokumencie poświadczonym przez księżną świdnicką Agnieszkę, potwierdza się sprzedaż przez Hansa von Czirna wójtostwa w Jeleniej Górze mieszczanom, z którymi to wójtostwem były związane Grabary.

Wieś Grabary i okoliczne osady, często zmieniały właścicieli, aż w końcu w 1546 roku miasto wykupiło ziemie od właścicieli, włączając je do dóbr miejskich. Wkrótce wieś podzielono na trzy części – Dolne, Średnie i Górne, co i tak nie zmieniło faktu, że rozwijały się bardzo powoli. W roku 1786 w każdej części był folwark, a w sumie wieś zamieszkiwało 40 chałupników, 2 kmieci i 12 zagrodników. Wieś słynęła z hodowli ryb, które hodowane były w aż 25 stawach. Właścicielem wsi była kamra jeleniogórska.

Wejście w XIX wiek niczego nie zmieniło w rozwoju wsi. Nadal istniał podział na trzy mniejsze osady, a nad całością czuwała kamra. W roku 1825 we wsi było 58 domów i 2 folwarki, murowana szkoła, 31 krosien płócienniczych i młyn wodny. Kilkanaście lat później we wsi powstał tartak, olejarnia i gospoda. Znaczący rozwój wsi przypadł na drugą połowę XIX wieku, kiedy to liczba mieszkańców znacząco wzrosła. Zaczęły powstawać nowe domy, a wieś przekształciła się w podmiejskie osiedle. Na początku XX wieku rozwój wsi został zahamowany przez powstałe lotnisko. W 1923 roku do Jeleniej Góry włączono, leżące na lewym brzegu rzeki Bóbr części Grabarowa.

Po zakończeniu II wojny światowej, Grabarów nadal był podmiejską osadą. Od 1954 roku wieś stała się w całości częścią miasta i nosiła nazwę Grabary. Na początku lat 70. budowa północnej części obwodnicy miasta spowodowała, że Grabary zostały nieco na uboczu. Dopiero nowo powstała część południowa obwodnicy znacząco wpłynęła na skomunikowanie tej części miasta.

Ciekawostką wsi jest kamienna tablica umieszczona na wschodnim przyczółku most nad rzeką Bóbr, ilustrująca historię mieszkanki sąsiedniej Dąbrowicy, która wydarzyła się 2 czerwca 1698 roku. Młoda matka robiąc pranie na brzegu rzeki, postawiła obok kosz z synkiem w środku. Wezbrana nagle rzeka porwała niemowlę i zaniosła do mostu w Grabarowie, gdzie zatrzymało się na prawym brzegu rzeki. Na pamiątkę cudownego ocalenia, postanowiono ufundować tablicę pamiątkową, którą po dziś dzień można oglądać.

Dawne nazwy:

1369 – Harte

1371 – Harte Wald

1374 – Wening Harte

1396 – Gross Harthe

1400 – Cleyn Harthe

1651 – Hartaw

1677 – Harthe

1726 – Hatrau

1765 – Hartau

1816 – Harthau

1918 – Vorwerk Rudolfshof, Hirschberg-Hartau

1945 – Chartów, Grabarów

1950 - Grabary

DkM Studio Dariusz Mofina