Historia najbardziej stromego odcinka kolei w Czechach. Muzeum kolei zębatej w Kořenovie.

Karkonosko - Izerska linia kolejowa Harrachov – Kořenov – Tanvald, jest najbardziej stromą i jedyną normalnotorową koleją zębatą w Czechach. O jej często zawiłej historii opowiada ekspozycja muzeum Kolej Zebatej w budynku dworca w Kořenovie.

Budowę tej górskiej linii rozpoczęto 30 czerwca 1902 roku. Na krótkim 7 kilometrowym odcinku konieczne było wydrążenie 4 tuneli o łącznej długości 1413 metrów. Największe wrażenie budzi ten w Kořenovie, wykuty w twardej granitowej skale. Jest najdłuższy, ma 923 metry długości.

Aby pokonać różnicę wzniesień pomiędzy Tanvaldem (466 m n.p.m.) i Kořenovem (701 m n.p.m.) konieczne było zamontowane listwy zębatej Abta, do której lokomotywy wpinały się podczas pokonywania tej trasy. Gąsienice zębate w torowisku znajdują się na trzech najbardziej stromych odcinkach o łącznej długości 4,4 km.

Budowę linii prowadzono równolegle z dwóch kierunków. Od strony Szklarskiej Poręby inwestycję realizowały Prusko - Heskie koleje, od strony Tanvaldu inwestorem była prywatna kolej liberecko-jablonecko-tanvaldzka.

Prace na odcinku austriackim powierzono firmie Vereinigte Eisenbahnbau und Betriebsgesellschaft pod kierownictwem inż. Josefa Salingera. Budowę rozpoczęto po długich pertraktacjach i zawarciu międzyrządowej austriacko-pruskiej umowy z 5 listopada 1898. Planowane połączenie obud odcinków spowolnił wypadek, kiedy z granicznego mostu na Izerze, runęła 89.tonowa mostownica. Ostatecznie pierwszy pociąg wjechał tu 1 października 1902 roku.

Sam most jest jednak jednym z arcydzieł kolejowej sztuki budowlanej. W najwyższym punkcie przechodzi nad rzeką na wysokości 28 metrów. Jest mostem łukowym o długości 110 metrów.

Budowie tej kolei przyświecało przede wszystkim połączenie górnośląskiego zagłębia węglowego z przemysłowo rozwiniętym regioniem Jablonca nad Nisou oraz Liberca.

Po zębatce jeździły zębate lokomotywy parowe typu 404.0 austriackiej firmy z Floridsdorf,  Od 1923 roku lokomotywy i szynobusy elektryczne. Najbardziej znanym pojazdem był ET89 Rübezahl, który do Kořenova - dawnej stacji granicznej pomiędzy Niemcami i Austrią a później Czechosłowacją, prowadził bezpośrednie pociągi pośpieszne aż z Wrocławia. Sam Kořenov ( dawniej Grünthal, Polaun) posiadał dwa dworce kolejowe. Pruski w zachodniej części, dziś nieużytkowany i austriacki w którym mieści się poczekalnia i Muzeum Kolei Zębatej.

Po II. wojnie światowej ruch międzynarodowy całkowicie wstrzymano. W latach sześćdziesiątych wyremontowano odcinek torowiska  z Tanvaldu do Kořenova. To wówczas na korkonosko - izerskie tory wyjechały nowe wówczas austriackie lokomotywy motorowe T426.0, tzw. Rakušanky (Austriaczki) oraz czeskie szynobusy motorowe typu M240.0 Singrovky.

Ruch pociągów z wykorzystaniem mechanizmu zębatego prowadzono do 1988 roku. Wówczas starzejący się tabor zastąpiono nowymi lokomotywami adhezyjnymi o mocy pozwalającej na samodzielne pokonywanie wzniesień.  Od 1992 roku kolej zębata jest zabytkiem kultury i jednocześnie stała się popularną atrakcją turystyczną.

Muzeum w budynku dworca w Kořenovie, prezentuje obfity zbiór materiałów tekstowych oraz fotografii dokumentujących dawne, obecne losy kolei zębatej Tanvald - Kořenov a także dalszej części trasy z Kořenova do Szklarskiej Poręby. 

Znajdziemy tu również eksponaty, które bezpośrednio łączą się z tą unikatową linia kolejową. Możemy obejrzeć między innymi różne modele rodzajów zębatek, zestaw kołowy z zębatką i jego umocowanie oraz wiele innych ciekawostek technicznych.

Będąc w Kořenovie możemy też zwiedzić zabytkową parowozownię, w której znajdują się historyczne pojazdy kolejowe.

Historia najbardziej stromego odcinka kolei w Czechach.