Pierwiosnek (pierwiosnka) roślina jednocześnie lecznicza i trująca

Jedna z roślin, które znane są pod wieloma nazwami. Z racji tego, iż występuje również ptak zwany pierwiosnkiem, właściwsze wydaje się używanie określenia: - pierwiosnka -. Jej wyjątkowość polega na działaniu leczniczym, ale także trującym.

Pierwiosnek właściwy kwitnie wczesną wiosną, od marca do maja. Osiąga wysokość do 35 cm. Kwiaty ma w jasnożółtym kolorze, pięciokrotne, zrosłopłatkowe, koloru jasnożółtego lub słomkowego o owłosionych szypułkach. Osadzone po kilka do kilkunastu na podbaldachach, zwisające o średnicy korony do 2 cm. Owocem jest torebka zawierająca liczne, drobne nasiona. Wspaniale czuje się na terenach górskich i podgórskich, w miejscach dobrze nasłonecznionych, świetlistych. Spotykany jest także, na obszarach łąk oraz na niskich i wysokich murawach.

Porasta obszary nizinne, jednak w bardzo niewielkim stopniu. Dolny Śląsk jest jednym z głównych obszarów występowania pierwiosnka właściwego w Polsce. Najwięcej roślin porasta pasma Sudetów, gdzie spotykany jest niemal wszędzie, najrzadziej jednak na Sudeckim Przedgórzu i Pogórzu. Znajdziemy go również w okolicach dolin rzecznych, Wzgórz Trzebnickich czy Równinie Oleśnickiej. Gatunek jest pod ścisłą ochroną, ponieważ swego czasu, zbierany był masowo ze względu na swoje właściwości lecznicze. Roślina doskonale radzi sobie z zapaleniami i schorzenia płucnymi, działa również wykrztuśnie. Niegdyś, wykorzystywany był również do prania delikatnych tkanin. Pierwiosnek właściwy jest szalenie pożyteczny, gdyż zarówno jego kwiat jak i korzeń znajdują istotne zastosowanie w lecznictwie. Jednak roślina ta, podawana w nadmiernych ilościach, prowokuje bóle brzucha i wymioty, ponieważ zawiera saponiny, które podrażniają błony śluzowe. Dużym zagrożeniem dla gatunku jest niszczenie siedlisk, wskutek niewłaściwej gospodarki leśnej. W trakcie pracy nad wycinkami drzew, runo leśne bardzo często ulega zniszczeniu.

Niegdyś wierzono, że kwiat pierwiosnka, zdobiący kobiece włosy, otwierał serca mężczyzn, dlatego były nazywane kluczykami Matki Boskiej.

Pierwiosnek (pierwiosnka) roślina jednocześnie lecznicza i trująca