Podróż przez Historię i Kulturę. Niezwykłe Więzi Karkonoszy z Berlinem.

Karkonosze, ze swoją malowniczą przyrodą i bogatą historią, od wieków przyciągały nie tylko lokalnych miłośników gór, ale także mieszkańców Berlina. Bezpośrednie połączenia kolejowe, artystyczne kolonie oraz związki wybitnych postaci, takich jak Gerhart Hauptmann, uczyniły te dwa regiony bliskimi partnerami kulturalnymi i turystycznymi. Dziś, choć historia tamtych relacji stała się częścią przeszłości, bliskość stolicy Niemiec sprawia, że jednodniowa wycieczka do Berlina może być doskonałą alternatywą dla tych, którzy chcą odkryć inny wymiar karkonoskich powiązań. Fascynujące muzea, galerie sztuki i ślady wspólnej historii czekają zaledwie kilka godzin drogi od górskiego krajobrazu.

Karkonosze, znane w Niemczech jako Riesengebirge, od wieków utrzymywały silne więzi z Berlinem, zarówno w kontekście historycznym, jak i kulturowym. Te malownicze góry przyciągały artystów, pisarzy i turystów z niemieckiej stolicy, tworząc mosty łączące oba regiony.

Bezpośrednie Połączenie Kolejowe: Berlin – Szklarska Poręba

W przeszłości istniało bezpośrednie połączenie kolejowe między Berlinem a Szklarską Porębą, co ułatwiało mieszkańcom stolicy Niemiec dostęp do karkonoskich kurortów. Linia ta była popularna wśród turystów i kuracjuszy, pragnących odpocząć w górskim klimacie. Podróż trwała 5 godzin. Choć obecnie bezpośrednie połączenie nie funkcjonuje, historyczne powiązania kolejowe świadczą o bliskich relacjach między tymi regionami. Warto wspomnieć, że okazjonalnie organizowane są specjalne przejazdy pociągów na tej trasie. Przykładem jest "Transeuropa Express Rübezahl", który w kwietniu 2019 roku przyjechał z Berlina do Szklarskiej Poręby, przypominając o historycznych połączeniach między tymi miastami. Dziś jeśli chcemy pojechać pociągiem do stolicy Niemiec, najlepiej zrobić to z Görlitz. Pociągi regionalne z kilkuminutową przesiadką w Cottbus kursują co godzinę. Czas przejazdu to ok. 2,5 godziny.

Kolonie Artystyczne i Wpływy Berlińskie w Karkonoszach

Na przełomie XIX i XX wieku Karkonosze stały się miejscem licznych kolonii artystycznych, przyciągających twórców z Berlina. Artyści, zafascynowani surowym pięknem górskiego krajobrazu, osiedlali się w Szklarskiej Porębie i okolicach, tworząc dzieła inspirowane lokalną przyrodą i kulturą. Wystawa "Wspaniały krajobraz. Artyści i kolonie artystyczne w Karkonoszach" (Berlin i Jelenia Góra 1999) pod redakcją Klausa Bździacha jest dotychczas najobszerniejszą publikacją na ten temat.

Do najbardziej znanych berlińskich artystów skuszonych karkonoskim krajobrazem należeli:

• Hans Poelzig – znany architekt i scenograf, którego wpływy można odnaleźć w modernistycznych projektach budynków w Karkonoszach.
• Max Koch – pejzażysta, który uchwycił piękno karkonoskich krajobrazów, prezentując je później w berlińskich galeriach

Turystyka i Kultura: Wzajemne Oddziaływanie

Bliskość geograficzna i dogodne połączenia komunikacyjne sprzyjały rozwojowi turystyki między Berlinem a Karkonoszami. Mieszkańcy stolicy chętnie odwiedzali górskie kurorty, wpływając na rozwój infrastruktury turystycznej i kulturalnej regionu. Z kolei artyści i intelektualiści z Karkonoszy często prezentowali swoje prace w berlińskich galeriach i teatrach, wzbogacając życie kulturalne miasta.

Gerhart Hauptmann: Literacki Pomost Między Berlinem a Karkonoszami

Gerhart Hauptmann, wybitny niemiecki dramaturg i laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, jest kluczową postacią łączącą Berlin z Karkonoszami. W młodości mieszkał w Erkner pod Berlinem, gdzie tworzył swoje pierwsze dzieła. Tu również przyszli na świat jego trzej synowie Ivo, Eckart i Klaus. W 1891 roku, wraz z bratem Carlem, nabył drewniany dom w Szklarskiej Porębie, powracając tym samym na Śląsk. Później osiedlił się w Jagniątkowie, gdzie spędził znaczną część życia, tworząc w otoczeniu karkonoskiej przyrody. Jego dom w Jagniątkowie, znany jako "Łąkowy Kamień", stał się miejscem spotkań intelektualistów i artystów z całych Niemiec.

Krąg artystów związanych z pałacem w Staniszowie

Pałac w Staniszowie był miejscem spotkań artystów i intelektualistów z Berlina, którzy odwiedzali region Karkonoszy w poszukiwaniu inspiracji. Relacje te umacniały kulturalne powiązania między Śląskiem a stolicą Niemiec.

Clara i Richard von Helmholtz

Richard von Helmholtz, wybitny fizyk i filozof, odwiedzał region Karkonoszy, a jego żona Clara, zafascynowana karkonoską przyrodą, pisała o swoich wrażeniach z podróży. Oboje byli częścią intelektualnej elity Berlina.

Literaci i Poeci związani z karkonoską kulturą

Warto wspomnieć o berlińskich literatach, którzy czerpali inspirację z karkonoskich legend i krajobrazów, np. Wilhelm Bölsche, eseista i popularyzator nauki, który promował karkonoską przyrodę wśród berlińczyków.

Paul Keller

Autor powieści „Przez lasy i wrzosowiska”, był mocno związany z Karkonoszami i promował ich piękno w niemieckiej literaturze. Choć działał w Breslau (dzisiejszy Wrocław), jego prace były cenione także w Berlinie.

Hans Hartung i inni malarze

Modernistyczni artyści z Berlina, tacy jak Hans Hartung, odwiedzali Karkonosze, aby malować ich pejzaże. Te dzieła często były wystawiane w Berlinie, co wzmacniało więzi między regionami.

Brama Brandenburska

Najbardziej charakterystyczna budowla Berlina powstała według projektu Carla Gottharda Langhansa, urodzonego w Kamiennej Górze śląskiego architekta. Do jej budowy użyto m.in piaskowca wydobywanego w okolicy Lwówka Śląskiego.

Przemysł Szklarski i Artystyczny

Berlińskie elity były częstymi odbiorcami artystycznego szkła produkowanego w hutach regionu Karkonoszy. Wyroby te, wytwarzane w hutach w Piechowicach czy Szklarskiej Porębie, trafiały do berlińskich salonów i muzeów.

Relacje między Berlinem a Karkonoszami są głęboko zakorzenione w historii, kulturze i sztuce. Postacie takie jak Gerhart Hauptmann symbolizują te więzi, a dawne połączenia kolejowe i migracje artystów podkreślają wzajemne oddziaływanie obu regionów. Dziedzictwo tych związków pozostaje żywe, wpływając na współczesne relacje i inspirując kolejne pokolenia do odkrywania wspólnej historii.

Dojazd pociągiem

Idealnym rozwiązaniem jest Quer-durchs-Land-Ticket (bilet całodniowy na całe Niemcy). Dla jednej osoby kosztuje 46 euro. Dla dwóch to już tylko 59 euro. Maksymalnie na jednym bilecie podróżować może 5 osób. Co jednak ważne wszystkie bilety promocyjne w Niemczech są imienne i nie można ich udostępniać innym podróżnym. Pomocna w podróżowaniu może być aplikacja DB Navigator.  Podróż pociągiem relacji Görlitz – Berlin trwa około 2h30min.  Ta licząca 188 km trasa jest zwykle obsługiwana przez 20 pociągów dziennie. Konieczna jest przesiadka w Cottbus na którą mamy niemal każdorazowo 8 minut. 

Podróż przez Historię i Kulturę. Niezwykłe Więzi Karkonoszy z Berlinem.