Salamandra plamista w Karkonoszach

Ognista jaszczurka, która jaszczurką nie jest. Nie lubi też słońca, a spotkać możemy ją tylko w górach. Salamandra plamista, znana też jako jasczur, jest niebezpiecznie piękna. Co kryje ten niedużych gabarytów, niezgrabny płaz?

Jest największym płazem ogoniastym w Polsce, również jedynym przedstawicielem rodzaju salamandra w naszym kraju. Nie bez powodu, nazywana jest jednym z najatrakcyjniejszych płazów. Wszystko za sprawą jej dużych, czarnych oczu, oraz ubarwienia. Za sprawą jaskrawych wzorów, które pokrywają jej ciało, powstawały swego czasu nieprawdopodobne mity. Opowiadały o płazie zrodzonym z ognia. Prawda jest jednak nieco bardziej przyziemna.

Samica salamandry składa skrzek w zbiornikach wodnych. Co ciekawe, płaz ten w zasadzie nie umie pływać. Tylko na etapie larwy (kijanki) ich tryb życia związany jest ze środowiskiem wodnym. W zależności od lokalnych warunków klimatycznych gody mogą mieć miejsce od wiosny do jesieni. Prowadzi, samotniczy, drapieżny tryb życia. Zaskakuje więc znów fakt, iż jest powolna i porusza się dość niezgrabnie. Dodatkowym utrudnieniem, może się wydawać jej upodobanie do polowania w nocy, jednak poluje ona głównie na bezskorupowe ślimaki, rzadko urozmaicając dietę o różne owady i pajęczaki, gdyż te najczęściej, w porę przed nią uciekają. Może być jednak groźna, bowiem nosi na sobie cały arsenał borni chemicznej, składający się aż z ośmiu alkaloidów. Gruczoły zauszne tzw. parotydy, wydzielają jad drażniący błony śluzowe, sprawiając, że drapieżniki raczej omijają te sympatyczne płazy szerokim łukiem.

Toksyna zawiera m in. salamandrynę, która jest wielekroć silniejsza od cyjanku potasu. Gatunek nie został sklasyfikowany jako zagrożony, jego status określany jest mianem LC (least concern – najmniejszej troski). Głównym zagrożeniem dla salamandry jest utrata siedlisk i miejsc lęgowych, ponadto duży ruch drogowy. Wiele samic topi się w trakcie rodzenia larw, które z kolei giną, jeżeli nie mają wystarczającej ilości pokarmu lub wody. Gatunek występuje głównie w Europie Zachodniej i Południowej oraz częściowo w Europie Środkowej. Na Dolnym Śląsku możemy ją spotkać we wszystkich fragmentach Sudetów, również na pogórzu i przedgórzu. W Karkonoszach występuje w okolicach Szklarskiej Poręby i Grzybowca. Zamieszkuje także Dolinę Bobru, Góry Kaczawskie, Góry Stołowe, Rudawy Janowickie, Pogórze Wałbrzyskie, Masyw Ślęży i Śnieżnika oraz Góry Suche.

Salamandra plamista w Karkonoszach