Zapomniany punkt widokowy na Wzgórzu Zamkowym w Jeleniej Górze

Wzgórze Zamkowe (Kreuzberg, Kramsta Berg) wraz z nieopodal zbudowaną gospodą Grünbuschbaude były ulubionym miejscem spacerów dawnych mieszkańców Jeleniej Góry. Obecnie porasta ją las mieszany stanowiący pozostałość zdziczałego parku Paulinum.

Już w średniowieczu, pod wierzchołkiem Wzgórza Zamkowego istniał folwark miejski, który po wojnie 30-letniej w 1655 roku nabyli Jezuici. W roku 2009 na wypłaszczonym wierzchołku o wymiarach ok. 4 × 15 m archeolodzy odkryli fragment owalnego, kamiennego muru o grubości 100–120 cm. Przypuszcza się, że pochodzi on z okresu wojen husyckich, co świadczyłoby o istnieniu tu jakiejś strażnicy. Być może, wraz z posadowioną na prawym brzegu Bobru strażnicą Koziniec, mogły one bronić dostępu do miasta od strony wschodniej. Odkrycie archeologiczne uzasadnia nazwę tego wzgórza – Góra Zamkowa.

Ze starych zapisów wynika, że na szczytowej skałce stał wówczas krzyż, od którego powstała pierwsza nazwa wzniesienia Kreuz Berg. Z czasem, pod krzyżem w dużej grocie skalnej urządzono kapliczkę. Grotę utworzoną pomiędzy dwoma wspartymi o siebie blokami granitowymi adaptowano na pomieszczenie sakralne ograniczając wlot i wylot murem kamiennym, pozostawiając niewielkie zwieńczone ostrołukiem wejście od strony południowej (obecnie zamknięte kutą kratą) oraz okno umieszczone pod stropem północnej ściany i oświetlające wnętrze kaplicy od góry. Niegdyś odprawiano tu nabożeństwa. szczególnie uroczyste w dniu św. Pawła – stąd wywodzi się nazwa Paulinum.

W latach 1855 – 1860 na zboczu wzgórza powstał piękny park z pawilonem widokowym na skałce, z grotami wśród innych skałek, gajami rododendronów i stawem. W latach 1870-1872 roku, właściciel tego terenu – kupiec Richard Kramsta wzniósł pod wierzchołkiem góry pałacyk, który stał się atrakcją dla wycieczkowiczów. W latach 1927-1931 powiększono teren parku. Powstało wówczas schronisko Grunbuschbaude. W 1933 roku pałacyk przejęło NSDAP i urządziło tutaj szkołę dla aktywistów Hitlerjugend. W okresie tym, poniżej wzgórza wzniesiono duże koszary. Po wojnie pałacyk był początkowo składnica muzealną, potem domem pracy twórczej, wreszcie stał się kasynem oficerskim dla sąsiedniej jednostki wojskowej. Włączono go w teren jednostki, przez co znacznie utrudniono dostęp na wierzchołek góry, który zresztą zasłonięty przez drzewa utracił swoje walory widokowe. W ostatnich latach pałacyk pełnił funkcje bazy hotelowej i gastronomicznej. W dawnym folwarku ulokowano PGR.

Wzgórze Zamkowe (Kramsta Berg) wraz z nieopodal zbudowaną gospodą Grünbuschbaude były ulubionym miejscem spacerów mieszkańców Jeleniej Góry. W roku 1800 we wspomnianej gospodzie, a być może też na szczycie Zamkowej Góry, przebywał podróżnik, ambasador USA w Berlinie – John Quincy Adams, późniejszy prezydent Stanów Zjednoczonych, który opisał tutejszy pobyt w listach, opublikowanych po kilku latach. Różne źródła podają, że na szczycie mogła znajdować się jedna ze strażnic okalających miasto, która została zniszczona podczas najazdów husyckich w XV wieku. Badania archeologiczne ujawniły ślady obiektu o owalnym, grubym murze obwodowym, potwierdzając istnienie jakiejś małej budowli obronnej o średnicy ok. 14 metrów.

Jak dojść?

od ul. Sudeckiej przy nowym cmentarzu (1,8 km, 25 min), od strony os. Łomnickiego – od ul. Łomnickiej ścieżkami leśnymi (1,4 km, 18 min), od Łomnicy ul. Lipową i drogą leśną (3,6 km, 50 min.)

foto: Jerzy Myrna

Zapomniany punkt widokowy na Wzgórzu Zamkowym w Jeleniej Górze