Cmentarz żydowski w Kamiennej Górze. Jedyny zachowany kirkut w regionie.

Zabytkowa nekropolia żydowska tzw. kirkut to w zasadzie jedyny zachowany cmentarz wyznawców judaizmu w podkarkonoskim regionie.

Cmentarz został założony w 1824 roku przy obecnej ulicy Katowickiej dawniej Waldenburger Strasse, pomiędzy cmentarzem katolickim a dawnym domem pogrzebowym. Zajmuje prostokąt o niewielkich rozmiarach ledwie 450 m2. Zachowały się tu jednak liczne macewy - pionowe ustawione kamienne nagrobne stele. Niektóre osiągają wysokość średniego wzrostu człowieka. Znajdują się na nich inskrypcje w języku hebrajskim.

Zwieńczające je płaskorzeźby mają znaczenie nie tylko dekoracyjne, lecz także symboliczne – ich elementy symbolizują cechy zmarłego. Niektóre z motywów dekoracyjnych występujących na macewach przeznaczone są dla przedstawicieli tradycyjnych grup społeczności żydowskiej, np. dla osoby pochodzącej z rodu kapłańskiego (kohena) – złożone w geście modlitwy dłonie, dla potomka rodu lewitów – dzbanek, dla uczonego lub rabina – korona Tory lub księga, dla kobiety świecznik, dla potomków pokolenia Judy – lew. Macewy są ustawione w równych rzędach w kierunku wschodnim.

Cmentarz jest ogrodzony ze wszystkich stron: od wschodu wysokim murem, od południa siatką, od zachodu - czyli od ścieżki oddzielającej nekropolię żydowską i katolicką - płotem z drewnianej sztachety z furtką, a od północy granicę wyznacza ściana pobliskich zabudowań. We wschodnią część muru wmurowano mozaikę z tych macew które zostały rozbite.

Podstawową różnicą między cmentarzem chrześcijańskim a żydowskim jest odmienne traktowanie grobu. Poczucie chrześcijańskie pozwala na jego naruszenie i na dokonanie nowego pochówku po określonym czasie. Cmentarz nieużywany przez długi czas może być zlikwidowany. Według zasad judaizmu, każdy nagrobek i cały cmentarz jest nienaruszalny, tak długo, jak znana jest jego lokalizacja. Do wyjątkowych należą przypadki, gdy ekshumacji dokonuje się: dla przeniesienia szczątków do grobu w Ziemi Świętej. Na cmentarzach żydowskich próżno szukać kwiatów czy zniczy, można natomiast zauważyć niewielkie kamyki na macewach będące symbolem pamięci.

W latach 40. XX w. nieruchomości Gminy Synagogalnej w Kamiennej Górze zostały przejęte przez przymusowy związek dla Żydów w Niemczech pod nazwą Zrzeszenie Żydów w Niemczech (Reichsvereinigung der Juden in Deutschland). W 1942 r. zrzeszenie – pod naciskiem policji i służby bezpieczeństwa – zostało zmuszone do sprzedaży pożydowskich nieruchomości, w tym także cmentarzy. Jednakże w związku z tym, że nekropolia w Kamiennej Górze była wykorzystywana do celów grzebalnych dla radzieckich więźniów wojennych, jej natychmiastowa sprzedaż okazała się niemożliwa, dzięki czemu przetrwał czasy wojny i nazizmu.

Na początku XXI wieku wykonano tu kompleksowe prace renowacyjne prowadzone przez grupę „Antyschematy” oraz Kamiennogórskie Towarzystwo Regionalne, Przewrócone macewy zostały ponownie ustawione na swoich miejscach według spisu inwentaryzacyjnego. Dziś wciąż jest pełen osobliwego uroku i ciszy wiecznego spoczynku.

Cmentarz żydowski w Kamiennej Górze. Jedyny zachowany kirkut w regionie.

Wybierasz się w Karkonosze? Poniżej mapa atrakcji turystycznych w regionie. Kliknij w prawy górny róg na mapie aby otworzyć