Karkonoska sadź

Wilgotniejszy, chłodniejszy, surowszy - o Karkonoskim klimacie można by pisać poematy. Karkonosze to również skupisko rzadkich zjawisk meteorologicznych, takich jak sadź.

Surowy wizerunek Karkonoszy metaforycznie ociepla lodowaty nalot, wyglądem przypominający pióra. Sadź, bo o niej mowa, niewątpliwie dodaje uroku. Co więcej, jest kolejnym, zaraz po słynnej mgle, najbardziej charakterystycznym dla Karkonoszy zjawiskiem meteorologicznym. Nikogo nie zdziwi zatem fakt, że powstaje z naturalnego aerozolu i wiatru. Pojawia się w wyniku zamarzania przechłodzonych kropelek mgły na przedmiotach o temperaturze poniżej 0 st.C. Jej struktura z kolei, zależna jest od temperatury powietrza. Sadź może być mniej lub bardziej delikatna.

Najtwardsza jest sadź lodowa, później, cechująca się dużą przyczepnością - sadź twarda, natomiast najbardziej subtelna wydaje się być tzw. sadź miękka, która ma postać cienkich igiełek bądź łusek. Co ciekawe, ostatnia z wymienionych pojawia się przy najniższej temperaturze powietrza, -8 st.C. Odpowiednikiem sadzi w temperaturze dodatniej jest osad ciekły, tzn. osad nie przechłodzonych kropelek wody. Oba te zjawiska występują na Śnieżce przez cały rok, jednak najbardziej godny podziwu jest fakt, iż Karkonosze przewyższają pod tym względem stacje alpejskie i karpackie, co po raz kolejny dowodzi ich zwykłej niezwykłości. Wbrew pozorom, sadź oprócz walorów estetycznych, ma również dużo większe znaczenie. Dostarcza dodatkowych porcji wody do powierzchni gruntu. Dodatkowo, ma swój udział w oczyszczaniu karkonoskiego powietrza, tu niestety cena jest dość wysoka.

Wraz z wodą atmosferyczną, poprzez drzewa do podłoża dostarczane są zanieczyszczenia, które były jedną z przyczyn wymierania drzewostanów świerkowych w Górach Izerskich i Karkonoszach w l. 80. i 90. XX w. Nasz naturalny ozdobnik jest również typem niepozornego szkodnika. Dlaczego? Otóż obciążenie sadzią w przypadku pojedynczego drzewa, może dochodzić nawet do 1,5-2,0 ton. Jak to utrzymać i z tym wytrzymać? Lekko nie jest, a w oczy ciągle wiatr - i to dosłownie. Duży ciężar w połączeniu z prędkością i mocą karkonoskich wiatrów, skutkuje załamywaniem pędów wierzchołkowych i gałęzi drzew, lub też ich trwałym przechyleniem. Stąd charakterystyczną cechą krajobrazu w Karkonoszach, w strefie górnej granicy lasu, są drzewa z kilkoma stożkami wzrostu i bardzo nieregularnymi, asymetrycznymi koronami.

Karkonoska sadź