Karkonoska twierdza Stachelberg - Niemy świadek historii

Twierdza a właściwie grupa warowna Stachelberg miała w przededniu II wojny światowej osłaniać Czechosłowację od strony tzw. Bramy Lubawskiej we wschodnich Karkonoszach. Pomimo upływu lat, monumentalny obiekt obronny, choć nigdy nie został ukończony, budzi ogromne wrażenie.

Grupa warowna Stachelberg miała być w założeniu fortem artyleryjskim składającym się z szeregu naziemnych obiektów oraz rozbudowanej sieci podziemnych korytarzy ciągnących się na długości ok. 3,5 km.

Twierdza powstawała w latach 1937 - 1938 jako część Czechosłowackiego systemu umocnień zwanego również Małą Linią Maginota. W zamierzeniu władz Czechosłowackich miał on stanowić zaporę dla hitlerowskiej inwazji i zapobiec zbrojnemu zajęciu Sudetenlandu. Pas bunkrów obejmował niemal całe Północne Czechy i rozciągał się od Doliny Łaby na zachodzie aż po Český Téšín (Czeski Cieszyn) na wschodzie.

Wzgórze Hřebínek gdzie znajduje się twierdza, wznosi się nad wsią Babi pomiędzy Žacléřem a Trutnovem. Planowano tu wybudowanie jedenastu ciężkich schronów (przeciwpiechotnych i artyleryjskich), które miały zostać połączone rozległym systemem podziemnych korytarzy - tzw. poternami. Ponadto na powierzchni system obrony miało uzupełniać kilkanaście lekkich bunkrów tzw. rzopików i umocnienia polowe (okopy). 

Stachelberg miał być największą z budowanych twierdz czechosłowackiego systemu umocnień. Do 1938 roku, pomimo ekspresowego tempa prac zdołano i to nie całkowicie ukończyć tylko jeden ciężki schron  T-S 73 Polom.  W miejscu budowy pozostałych fortów dla piechoty znajdują się tylko fragmenty fundamentów ze schodami przykrytymi żelbetową płytą.

Podziemia Stachelbergu choć wydrążone na łącznej długości 3,4 km w większości pozostały nie wybetonowane. Mimo wszystko jest to system całkowicie unikalny. Korytarze i hale znajdują się na głębokości od 25 metrów do 60 metrów pod powierzchnią. Właśnie pod ziemią miało znajdować się całe zabezpieczenie dla 778 ludzi załogi (koszary, składy amunicji i materiałów, elektrownia, stacja filtrów powietrza itp.). Zachowanych zostało kilka zupełnie unikatowych elementów wyposażenia placu budowy, jak choćby oryginalne szalunki do betonowania hali z 1938 roku. 

Wejście do podziemi prowadzi właśnie z ciężkiego bunkra T-St S 73 (Polom).  Schron jest połączony z systemem komunikacji podziemnej z szybem o głębokości 35 metrów wraz ze schodami i windą amunicyjną. Do pokonania jest 186 schodów. Temperatura pod ziemią waha się od 7 do 14 stopni.

Bunkier jest jedynym w pełni wybetonowanym obiektem grupy warownej. Zajmuje powierzchnię 3 177 m3. Znajduje się w środkowej lewej części twierdzy w wysuniętej pozycji w kierunku spodziewanego natarcia Niemców, na wysokość 624 m n.p.m. Za nim w kierunku centrum twierdzy miała stanąć wieża artyleryjska T-S 75. Było to ogromne dzieło budowlane. Przy betonowaniu zużyto 3777 m3 masy betonowej. Obiekt po wykończeniu miał zostać uzbrojony w ckm-y oraz dwa działa  przeciwpancerne kaliber 47mm. Boki schronu miały zabezpieczać lekkie karabiny maszynowe.

Kiedy podczas konferencji w Monachium Francja i Wielka Brytania (bez udziału Czechosłowacji) wyraziły zgodę na przyłączenie części czeskich terytoriów (Kraju Sudeckiego) do III Rzeszy, budowę twierdzy wstrzymano. Armia czechosłowacka nie chciała jednak oddawać twierdzy w ręce Niemców, wysadzono więc tunel wejściowy i zalano podziemia.

Po wojnie umocnienia stały bezużytecznie i niszczały. W latach 1966-1990 w jedynym całym bunkrze przechowywano toksyczny pestycyd Aredyn. Po uprzątnięciu toksycznych odpadów, w 1993 r. bunkier piechoty T-St-S 73 Polom został udostępniony dla zwiedzających. W roku 2000 częściowo osuszono podziemia. Od roku 2019 można je zwiedzać ale wyłącznie z obecnym na miejscu przewodnikiem.

Na terenie twierdzy w 2015 r. zbudowano drewnianą wieżę widokową. Widok z niej obejmuje południowo wschodnie Karkonosze, Žacléř, Wzgórza Bramy Lubawskiej, Góry Krucze i Jestřebí hory.

Karkonoska twierdza Stachelberg - Niemy świadek historii