Pozostałości zamku Brada nad Jiczinem

Pozostałości zamku Brada pod Jiczinem. Pierwsza pisemna wzmianka o zamku chroniącym Jiczin od północy pochodzi z 1258 roku. Niewiele wiadomo o jego historii, po za tym, że często zmienił właścicieli. Nie był jednak zdobywany a zwykle wykupywany. W 1500 roku był już opuszczony.

Z zamku Brada pozostały jedynie drobne pozostałości murów, a nawet te ukryte są na zboczu wzgórza i trzeba ich szukać. Zamek został założony około XIII wieku przez Načerata z rodu Hronovic, któremu po raz pierwszy nadano jego imię w 1258 roku. Od jego syna Léva Brada przejął go w 1304 roku król Wacław II. przymusowa wymiana dla wsi Štítary. Nie jest jasne, jak długo zamek pozostawał w rękach królewskich.

W 1371 roku najprawdopodobniej znajdował się już w posiadaniu panów z Vartemberka, którzy jednak tu nie rezydowali. Brady nie dotknęły wojny husyckie. Od Vartemberków odziedziczył go w 1434 roku Machna z Veselé, od którego przeszedł w posiadanie Markvarta z Labouny poprzez zakup przed 1452 rokiem przez Haška z Valdštejna. W roku 1500 był już opuszczony.

W czasie wojny prusko-austriackiej w 1866 roku w ruinach umieszczono austriacką baterię. Ruiny zamku mocno wówczas ucierpiały od artyleryjskiego ostrzału. Po wojnie kamieniołomy piaskowca zniszczyły resztę terenów zamkowych.

Rozległy obszar zamkowy miał zarys z grubsza owalny. Znaczna część jego obszaru po zachodniej stronie jest dziś zniszczona przez kamieniołomy. Zachowaną wschodnią część obwodu otacza fosa, przed którą wrzucono wał. Droga dojazdowa do zamku najwyraźniej prowadziła od północy. Sama zachowana pozostała część terenu podzielona jest na dwa poziomy wysokości. Po zachowanej stronie wschodniej otacza je zapewne park z pozostałościami muru parkowego i co najmniej dwoma–trzema bastejami półokrągłymi. W północnym krańcu dolnej części założenia zachowały się pozostałości co najmniej dwuizbowego budynku, którego część ściany dziedzińca wystaje w ścianę kamieniołomu. Z rdzenia samego zamku zachował się jedynie niewielki fragment wschodni, na którym do dziś stoi wspomniany krzyż pamiątkowy i ogród skalny, będący najwyraźniej pozostałością zachodniego narożnika. Rdzeń prawdopodobnie miał kwadratowy zarys, jednak nic nie wiemy o jego budowie.

Informacje o formie zamku Brada są na tyle fragmentaryczne, że nie pozwalają na bardziej szczegółowe wyobrażenie, a co za tym idzie, na jakąkolwiek charakterystykę i ocenę. Jedynym niepodważalnym faktem pozostaje fakt, że był to zamek bardzo duży. Ulepszenie obwarowań o półkoliste, otwarte do wewnątrz bastiony można najprawdopodobniej wiązać z modyfikacjami dokonanymi przez Markvarta z Laboun. Stosunkowo gęsty stopień bastionów i ich forma mogą silnie przypominać zewnętrzne fortyfikacje pobliskiego zamku Kumburk, przy obecnym stanie wiedzy nie da się dokładniej określić wzajemnych powiązań ani wpływów obu warowni.

W 1891 roku z inicjatywy hrabiego Ervína Šlika na platformie szczytowej wzniesiono dębowy krzyż oraz figury św. Piotra i Pawła. Z tego samego okresu pochodzi także kamienny krzyż poświęcony ofiarom wspomnianej wojny, znajdujący się u wschodniego podnóża wzgórza, obok barokowej drewnianej dzwonnicy

Jak dojechać?

Zamek Brada położony jest na wzgórzu o tej samej nazwie i nad wsią o tej samej nazwie. Z Jiczyna można pojechać rowerem, samochodem lub pieszo w stronę Turnova. Przed wsią Podulší skręć w lewo pod górę po niebieskiej drodze i jedź dalej pod górę do pensjonatu Sportcentrum - Brada. Tuż za nim znajduje się skała wysoka na około 4 m, a za nią rozpoczyna się szlak w górę po skale. Po wejściu na górę dotrzemy do platformy, na której ustawiony jest krzyż oraz dwa posągi (św. Piotra i św. Pawła) upamiętniające bitwę stoczoną w 1866 roku pomiędzy wojskami pruskimi a wojskami saskimi i austriackimi. Pofałdowana powierzchnia palouki daje wyobrażenie o tym, gdzie znajdowały się budynki zamkowe, wgłębienie prawdopodobnie znajduje się w miejscu dawnej studni. Przed nami ładny widok na Jiczyn, z tyłu strome zbocze w kierunku lasu, a na jego skraju, tuż na początku łąki, znajdują się pozostałości murów zamkowych.

Pozostałości zamku Brada nad Jiczinem