Ruiny Zamku Cisy - Warownia Bolka I Surowego

Na szczycie stromego wzgórza dominującego nad doliną rzeki Czyżynki (Czyżówki) niedaleko Świebodzic, wznoszą się malownicze ruiny średniowiecznego zamku. Inicjatorem budowy strażnicy był książę świdnicko-jaworski Bolko I Surowy.

Otoczony fosą zamek nad urwistym zboczem (350 m) doliny Czyżynki stanowił wówczas dogodny punkt obronny. Stał również na straży szlaku handlowego i w XIII wieku chronił wschodnią granicę księstwa jaworskiego. Zadaniem warowni było wzmocnienie granicy z Czechami oraz ochrona nowo kolonizowanych terenów. Pobierano tu również od kupców zmierzających traktem ze Strzegomia do Kamiennej Góry i dalej do Czech podatek za przejazd czyli tzw. Myto. W roku 1355 zamek siłą zajął wnuk Bolka I książę Bolko II Mały, który starannie rozbudował zamek. Po jego bezpotomnej śmierci, przez pewien czas mieszkała tu wdowa po nim księżna Agnieszka Habsburżanka. Ponieważ jednak Bolko II był ostatnim suwerennym Piastem na Śląsku, dobra jego zbudowanego z mozołem księstwa przeszły w obce ręce czeskich Luksemburgów.

Po śmierci księżnej Agnieszki zamek kupił kupił Sander Bolz von Grunau. To wówczas jeszcze w skład zamkowych dóbr wchodziły m.in Dobromierz, Cieszów i Międzyrzecze. Po śmierci Sandera jego syn Zander Młodszy odsprzedał go Tristanowi von Redernowi. Potem jeszcze kilka razy zamek zmieniał właściciela będąc własnością rodzin Borsschnitzów, Reinbnitzów, a od 1493 Czetritzów. Niektóre źródła wspominają, że zamek zdobyły i spaliły wojska husyckie Jerzego z Podiebradów. Nie ma to jednak wystarczających dowodów. Na pewno warownia ucierpiała podczas walk o sukcesję czeską. Zajęły go wówczas wojska stronników Władysława II Jagielończyka w 1466 roku, walczących z wojskami Macieja Korwina.

Warownię szybko odbudowano a w trakcie kolejnych modernizacji powstało przedzamcze wschodnie, a XVI w. wzniesiono półkolistą basteję w celu obrony most. Kres istnieniu zamku położyły wojska szwedzkie podczas wojny trzydziestoletniej (1643). Od tego momentu zaczął się jego sukcesywny upadek. Niszczejących ruin już nigdy nie próbowano odbudować, wykorzystując je raczej jako źródło pozyskiwania taniego budulca. W tym stanie ruiny jeszcze wielokrotnie zmieniały właścicieli.

Ponowne zainteresowanie malowniczymi ruinami przynosi dopiero wiek XIX i stopniowy rozwój turystyki. W roku 1833 na polecenie ówczesnego starosty wałbrzyskiego Leopolda Karla hr. von Zieten przeprowadzono prace porządkowe, mające ułatwić zwiedzanie. Jednak pierwsze prace konserwatorskie zaczęły się tu dopiero pod koniec lat dwudziestych ubiegłego wieku. Zabezpieczono wówczas ruiny budynku mieszkalnego, pod­wyższono zachowaną część wieży w celu wyrównania korony, przemurowano lico wieży, zrekonstruowano zewnętrzną bramę wjazdową, most zwodzony oraz wiadukt na kamien­nych filarach prowadzący od strony wschodniej.

Ruiny Zamku Cisy położone są w lesie, w Książańskim Parku Krajobrazowym, tylko 3 km od Zamku Książ.

Ruiny Zamku Cisy - Warownia Bolka I Surowego