Sztolnie Martha - Fragment górniczej przeszłości Kowar

Lasy wokół Kowar skrywają wiele dawnych wyrobisk górniczych. Miasto bowiem od samego początku swojego istnienia związane było z górnictwem i kowalstwem. Według podań, w 1148 roku śląski gwarek Laurentius Angelus dokonał na zboczu góry Rudnik odkrycia rudy żelaza. A więc kilka setek lat przed odkryciem uranu.

Do zwiedzania udostępnione są jednak tylko pozostałości górnictwa uranowego, mające już nowszy, powojenny rodowód. Mimo to do części starych wyrobisk wciąż da się wejść – choć są zazwyczaj słabo zachowane i trudno dostępne – ich penetracja przez osoby bez doświadczenia i odpowiedniego przygotowania może być bardzo niebezpieczna.

Sztolnia Marta (dawniej „Martha”) położona jest u podnóża wschodniego zbocza wzgórza Krowiniec (661 m n.p.m.), na wysokości 590,0 m n.p.m., przy drodze do Podgórza. Została wydrążona w 1811 r. i była sztolnią poszukiwawczo- . Zasoby napotkanych w nim rud hematytowych były jednak niewielkie, eksploatacyjną. Okno sztolni to betonowa około dwumetrowa studzienka, a sama sztolnia to wąski chodnik o przekroju około 1 x 1,8m,  na całej długości 25 m posiadający obudowę betonową. Początkowo kieruje się ona na zachód, po około 15m znajduje się w niej szybik o głębokości około 2,5 m, który prowadzi na dolny poziom, na którym sztolnia skręca na południe i po czym po  kolejnych 15m doprowadza do następnego szybu.

Kilkadziesiąt metrów powyżej mostku na Jedlicy, tuż przy asfaltowej drodze prowadzącej do Podgórza znajduje się wylot drugiej ze sztolni. Wyrobisko to widnieje dopiero na mapie górniczej z 1954 r., ale ma niewątpliwie znacznie starsze pochodzenie. Była sztolnią poszukiwawczą. Wydrążono ją w gnejsach wzdłuż niewielkiej strefy tektonicznej. Na początku lat pięćdziesiątych XX w. w związku z poszukiwaniami rud uranu została udrożniona, częściowo przebudowana i nieznacznie przedłużona. Ostatecznie osiągnęła długość około 50 metrów. Tą wąski, wijący się korytarz.. Na przodku natrafiono wówczas na niewielką poprzeczną strefę tektoniczną. Prawdopodobnie nie znaleziono tu jednak mineralizacji uranowej.

Sztolnie Martha - Fragment górniczej przeszłości Kowar