Zapomniany cmentarz dzieci w Szklarskiej Porębie

O tym cmentarzyku a właściwie o tym co z niego pozostało pamięta niewiele osób. Informacji też próżno szukać w dostępnych źródłach. Cmentarz na którym miano grzebać dzieci umysłowo chore z pobliskiego Domu Pomocy (Rettunghaus) pozostaje owiany gęstą mgłą tajemnicy.

Historia Domu Pomocy w Szklarskiej Porębie rozpoczęła się w połowie XIX w. W związku z coraz większą ilością osieroconych dzieci rząd pruski postanowił utworzyć w ówczesnej Schreiberhau ewangelicki dom dla sierot. Pierwsza placówka powstała w 1835 roku a w 1843 roku wybudowano tu pierwszy budynek tzw. Rettungshaus (Dom Pomocy, Dom Wychowawczy). Z czasem powstały kolejne budynki tak aby pomieścić dwuklasową szkołę, pralnie, drukarnię, dom chorych, dom mieszkalny i budynki gospodarcze. 

Początki takich instytucji związane były z ruchem filantropijnym i pietystycznym w Niemczech. Ich działalność była mocno związana z ideami chrześcijańskimi, szczególnie z nauką o miłosierdziu i opiece nad potrzebującymi. W Rettungshäuser kładziono duży nacisk na dyscyplinę, moralność i pracowitość. Często zapewniano tam również podstawowe wykształcenie i przygotowanie zawodowe, co miało na celu ułatwienie młodym ludziom wejścia w dorosłe życie. Główną rolę w zakładaniu i prowadzeniu tych zakładów odgrywały wspólnoty ewangelickie oraz różne towarzystwa diakonijne

Z czasem oprócz sierot zaczęto też umieszczać tu dzieci upośledzone umysłowo.  W XIX wieku podejście do osób z niepełnosprawnościami intelektualnymi było inne niż dzisiaj, a specjalistyczne instytucje dla takich osób dopiero się rozwijały. W związku z tym, dzieci z upośledzeniami umysłowymi często trafiały do tych samych placówek co inne dzieci w trudnej sytuacji życiowej, w tym sieroty czy dzieci zaniedbane. Celem tych instytucji było nie tylko zapewnienie schronienia, ale także, w miarę możliwości, edukacja i opieka dostosowana do potrzeb podopiecznych. Jednakże, ze względu na ograniczone zrozumienie i dostępność odpowiednich metod pedagogicznych, opieka nad dziećmi z niepełnosprawnościami intelektualnymi często była niewystarczająca i nieadekwatna do ich specyficznych potrzeb.

W 1902 roku założono w przylegającym lasku niewielki cmentarzyk. Początkowo miał kształt mensy ołtarzowej i był przykryty wiatą. I w tym miejscu kończą się jakiekolwiek pewne informacje. Nie wiadomo ile osób i czy wyłącznie dzieci były tu pochowane. W każdym razie potrzeba założenia takiej nekropolii wiązała się z koniecznością pochówku dzieci po które nikt się nie zgłaszał.

W 1925 roku prowadzenie Rettunghaus w Szklarskiej Porębie prawdopodobnie zakończyła Diakonia. Chociaż w latach 20. XX wieku pełna państwowa kontrola nad instytucjami opieki nie była jeszcze powszechna, istniała rosnąca tendencja do regulacji i nadzoru państwowego nad tymi placówkami. Państwo zaczęło odgrywać coraz większą rolę w zapewnianiu standardów opieki i ochrony praw dzieci. Jak to wyglądało w Szklarskiej Porębie niestety nie wiadomo. W czasie wojny w placówce dochodzili do zdrowie niemieccy żołnierze ranni podczas walk na froncie. Po II wojnie światowej budynki przejęło Wojsko Ochrony Pogranicza. Po 1945 roku znaleziono pod podłogą domu chorych, dużą ilość maszyn do szycia Singer. Podobno osoby sprawniejsze miały szyć mundury...

Z czasem pojawiły się też nigdzie niepotwierdzone informacje, że obiekt w Szklarskiej Poręby wykorzystywany był w ramach nazistowskiej akcji T4 - czyli Vernichtung von lebensunwertem Leben (Eliminacji niewartego życia). W ramach akcji mordowano chorych na schizofrenię, niektóre postacie padaczki, otępienie, pląsawicę Huntingtona, stany po zapaleniu mózgowia, osoby niepoczytalne, chorych przebywających w zakładach opiekuńczych ponad 5 lat oraz ludzi z niektórymi wrodzonymi zaburzeniami rozwojowymi.

foto w galerii : Paweł Pawlak

Zapomniany cmentarz dzieci w Szklarskiej Porębie

Jak dotrzeć?

Cmentarzyk znajduje się obok szlaku prowadzącego do Czerwonej Jamy w Szklarskiej Porębie.

Wybierasz się w Karkonosze? Poniżej mapa atrakcji turystycznych w regionie. Kilkaset atrakcji w jednym miejscu. Kliknij w prawy górny róg na mapie aby otworzyć