Cmentarz wojenny i pomnik Kutuzowa w Bolesławcu

Cmentarz żołnierzy radzieckich w Bolesławcu jest miejscem dość nietypowym. Nie tylko z uwagi na stan zachowania. Już jednak samo jego założenie skłania do refleksji. Bowiem żołnierze Czerwonej Armii leżą wokół pomnika carskiego feldmarszałka.

Czasy napoleońskie bardzo mocno odcisnęły swój ślad w historii Bolesławca. Cesarz Francuzów Napoleon gościł w mieście pięciokrotnie. Zatrzymywały się także tu najważniejsze osoby mające wpływ na przebieg wojny: główny dowódca armii rosyjskiej feldmarszałek Kutuzow, dowodzący pruską Armią Śląską generał Blücher, car rosyjski Aleksander I , król pruski Fryderyk Wilhelm III. 

Historia miejsca w którym później urządzono cmentarz wojenny zaczęła się w kwietniu 1813 roku. Rosyjski marszałek Michaił Kutuzow dotarł do Bolesławca ścigając wojska francuskie. Był już wówczas naczelnym wodzem armii rosyjskiej. Do miasta ceramiki dotarł 18. kwietnia. Po dwóch dniach wraz carem Aleksandrem I i wielkim księciem Konstantym wyruszył do Lubania. W drodze poczuł się jednak źle, dostał wysokiej gorączki. Zawrócił więc do Bolesławca. Diagnoza wezwanego medyka brzmiała jak wyrok. Kutuzow zachorował bowiem na tyfus. Zmarł 28 kwietnia w wieku 72. lat

W miejscu, skąd marszałek miał zawrócić z drogi, na szczycie niewielkiego pagórka, postawiono pomnik, zamówiony u miejscowego kamieniarza J. M. Böhma Młodszego. Monument przetrwał niecały miesiąc, bowiem 25. maja do Bolesławca wróciły wojska francuskie na czele z Napoleonem i zniszczyły pomnik znienawidzonego wroga.  Drugi pomnik, który dotrwał do naszych czasów, ufundował gen. hrabia von Sacken oraz córka Kutuzowa. Pomnik w formie złamanej kolumny symbolizującej przerwane nagle życie, zwieńczonej dębowym wieńcem, symbolem bohaterstwa - mieścił w cynowej trumience trzewia marszałka. Na cokole umieszczony został napis: "Książę Kutuzow Smoleński zasnął snem wiecznym 28.04.1813."

Legenda głosiła, że pochowano tu serce marszałka. Dopiero w roku 1977 w “Leningradzkiej Prawdzie” ukazał się artykuł wspomnieniowy niejakiego B. Sokratilina, który brał udział w otwarciu mogiły Kutuzowa w Kazańskim Soborze i który napisał, że przy głowie marszałka leżało zabalsamowane serce. Tymczasem do dziś przed bramą cmentarza znajduje się płyta z napisem, informującym, że tu spoczywa serca marszałka, który wyzwolił Rosję od francuskiego najazdu.

Kutuzow jako jeden z nielicznych carskich wojskowych był w Związku Radzieckim również uważany za bohatera. W końcu w podobny sposób jak bohaterowie ZSRR walczył z potężnym najeźdźcą w obronie ojczyzny. Dlatego  w 1945 roku podjęto decyzję o utworzeniu wokół pomnika cmentarza żołnierzy radzieckich 7 Korpusu Pancernego Gwardii i 31 Dywizji Piechoty 1 Frontu Ukraińskiego. W rocznicę 200-lecia urodzin Kutuzowa, czyli 5 września 1945 r., na cmentarzu odsłonięto tryumfalne bramy. W uroczystym otwarciu nekropolii wziął udział marszałek Konstanty Rokossowski, który był głównodowodzącym Północnej Grupy Wojsk Armii Czerwonej z siedzibą w Legnicy. W niszach monumentalnych pylonów, strzegących bramy wejściowej, jako znak czasów stoją po jednej stronie stoi żołnierz armii carskiej z okresu wojen napoleońskich, po drugiej zaś – czerwonoarmista z czasów II Wojny Światowej

Spoczywa tu w sumie 141. żołnierzy radzieckich w tym l generał major,14 pułkowników, 18 podpułkowników, 24 majorów, 19 kapitanów, 17 starszych lejtnantów, 23 lejtnantów, 11 młodszych lejtnantów, 2 starszych sierżantów, 2 sierżantów,
2 młodszych sierżantów, 3 starszych szeregowych, l technik trzeciego stopnia oraz 4 żołnierzy o nieustalonym stopniu wojskowym. Wszyscy polegli lub zmarli z ran pomiędzy lutym a majem 1945 roku, min. w walkach o Bolesławiec.

W pobliżu pomnika Kutuzowa ustawiono trzy inne monumenty. Największy z nich to tzw. pomnik wdzięczności. Prócz tego są tu jeszcze pomniki generała Maksimowa oraz lejtnanta Zajcewa, który własnym ciałem zasłonił otwór strzelniczy bunkra, umożliwiając szturm swoim kolegom.

Urząd Miasta Bolesławca we współpracy z Ambasadą Federacji Rosyjskiej oraz Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa stara się utrzymywać w należytym porządku ten obiekt, o czym świadczą przeprowadzane konserwacje nekropolii oraz
częste wizytacje przedstawicieli rosyjskich.

Cmentarz wojenny i pomnik Kutuzowa w Bolesławcu

Wybierasz się w Karkonosze? Poniżej mapa atrakcji turystycznych w regionie. Kliknij w prawy górny róg na mapie aby otworzyć