Duch Gór na jeleniogórskiej poczcie

Co łączy jeleniogórską pocztę z Liczyrzepą? Można na pocztę przychodzić codziennie i nie zwracać uwagi na subtelne detale. Tymczasem nad głównym wejściem znajduje się ozdobny portal z płaskorzeźbami przedstawiającymi karkonoskiego Ducha Gór. Odkryj historię i tajemnice Ducha Gór w sercu Karkonoszy.

Okazały budynek poczty przy obecnej ulicy Pocztowej w Jeleniej Górze wybudowano na przełomie lat 1912/1913. Był to jak na owe czasy niezwykle nowoczesny obiekt na podmurówce z bloków granitowych, wykonany w modnym wówczas i wszechobecnym neorenesansowym stylu. Fasada główna, środkowa zaopatrzona została w podwójne drzwi.

Bogate zdobienia wejściowe z piaskowca zostały ozdobione portalem z trzema płaskorzeźbami inspirowanymi legendami Karkonoszy. W centrum widnieje postać Ducha Gór, znanego także jako Liczyrzepa, przedstawiona według wzoru z obrazu Moritza von Schwinda z około 1859 roku.

Postać ta kojarzy się Niemcom jako Rübezahl, Czechom - Pan Jan lub Krakonos, a Polakom - Liczyrzepa, Rzepiór, czy Rzepolicz. Według najbardziej znanej z wielu legend dawno temu zakochał się on bez pamięci i porwał do swojego karkonoskiego legowiska urodziwą córkę jednego ze świdnickich książąt. Księżniczka, chcąc uśpić jego czujność kazała mu na polu liczyć rzepy, co pozwoliło jej uciec w doliny do ukochanego narzeczonego.

Od tego czasu karkonoski Duch Gór zyskał pogardliwe miano Liczyrzepy. I jeszcze dziś, gdy w górach grzmi starzy ludzie mówią, że to Liczyrzepa rozpacza po stracie ukochanej. Ta dość naiwna historia zaciera jednak wiele interesujących szczegółów związanych z etymologią tego imienia. Na przykład, dzisiejsze Rübe- mogło pochodzić od Rabe- (kruk), Riephe- (dawniej Karkonosze były znane jako Góry Ryfejskie), a nawet od Rubinów. Natomiast -zahl nie musi oznaczać liczenia, ale może wywodzić się od starogermańskich  -zal (ogon) albo -zabel (diabeł).

Po lewej stronie portalu zobrazowano scenę, w której Duch Gór liczy rzepy, podczas gdy książę Racibor porywa jego ukochaną Emmę.

Z prawej strony ukazano, jak Duch Gór niesie pomoc biednej wdowie. Dawniej sceny te były wzbogacone niemieckimi napisami, które zostały zatarte po 1945 roku.

Dziś kiedy najwyraźniej zmęczeni jesteśmy wszechobecnym kiczem góralskich pamiątek, z ciupagami i oscypkami na czele, związanymi z obcą Karkonoszom kulturą podhalańską, coraz chętniej i częściej sięgamy do dawnych pamiątek i legend regionu, przypominających, że Karkonosze miały niegdyś niezwykle silną tożsamość regionalną.

Duch Gór na jeleniogórskiej poczcie