Kamień FAD 1933 w Borowicach

Niedaleko Cmentarza Jeńców Wojennych w Borowicach znajduje się kamień pamiątkowy z wyrytym napisem FAD 1933.

F.A.D.  to skrót od nazwy paramilitarnej organizacji Freiwillige Arbeitsdienst - czyli:  Ochotnicza Służba Pracy, która powstała w Niemczech w roku 1931 i miała na celu dać zastępczą pracę wielu bezrobotnym młodym Niemcom w czasach recesji gospodarczej.

FAD uczestniczył głównie w pracach leśnych, rolnych i przy budowie dróg. Organizacja została powołana aby przeciwdziałać skutkom bezrobocia wśród młodzieży i wychowywać młodzież przez pracę na rzecz Państwa. Była finansowana ze środków publicznych programem zatrudnienia wprowadzonym w 1931 r. przez Instytut ds. Pośrednictwa Pracy i Ubezpieczeń od Bezrobocia Republiki Weimarskiej.

Pod koniec 1931 r. organizacja liczyła zaledwie 6800 osób. Jednak do połowy 1932 roku liczba ta wzrosła do 97 000 ochotników po otwarciu FAD dla wszystkich Niemców obojga płci w wieku od 18 do 25 lat. W grudniu 1932 r. około 241 000 osób otrzymało wsparcie jako ochotnicy w FAD. Był to zdecydowanie największy z programów zatrudnienia finansowanych ze środków publicznych w Republice Weimarskiej. Wspólna praca fizyczna miała być przyczynkiem do zacieśnienia więzi między obywatelami z różnych warstw społecznych. Służba pracy miała trwać dwa lata i miała być wykonywana w środowisku wiejskim aby umacniać w młodych Niemcach przywiązanie do ziemi ojczystej. Po tej służbie młodzież miała odbywać obowiązkową służbę wojskową. Szefem organizacji był Konstantin Hiertl.

Ponieważ reżim nazistowski postrzegał służbę pracy jako częściową odpowiedź na kryzys gospodarczy, nie rozwiązał FAD ale stopniowo przejmował nad nim polityczną kontrolę. Hiertl został wysokim rangą członkiem NSDAP a jego organizacja została przekształcona w NSAD (Nationalsozialistischer Arbeitsdienst). Później na polecenie Adolfa Hitlera, Konstantin Hiertl został mianowany sekretarzem ds. pracy w Ministerstwie Pracy, a NSAD zmieniono na Reichsarbeitsdienst (RAD) w 1935 roku. Hierl przyjął tytuł Reichsarbeitsführera i pozostał jej przywódcą do końca wojny.

Jak dotrzeć?

Kamień znajduje się około 200 metrów od cmentarza jeńców wojennych w Borowicach.

Kamień FAD 1933 w Borowicach

foto: Paweł Pawlak