Kamienny wojownik z Hořic. Pomnik Jana Žižki z Trocnova – pierwszy na świecie i wciąż wymowny

Na wzgórzu Gothard, nad czeskim miasteczkiem Hořice, od ponad 150 lat trwa w milczeniu Jan Žižka z Trocnova – nie tylko jako rzeźba z piaskowca, ale jako trwały symbol oporu, niezłomności i czeskiego ducha. To tutaj, w cieniu starych lip i w otoczeniu cmentarzy, stoi najstarszy na świecie pomnik husyckiego wodza, dowódcy, który potrafił wygrywać bitwy… nawet po utracie wzroku.

Bitwa, która zainspirowała

Historia tej monumentalnej rzeźby sięga 1423 roku, kiedy to Jan Žižka, już całkowicie ociemniały, poprowadził swoje oddziały do zwycięstwa nad wojskami Čenka z Vartenberka właśnie na wzgórzu Gothard. To wydarzenie było nie tylko triumfem wojskowym, ale i dowodem, że charyzma i wola walki mogą pokonać nawet fizyczne ograniczenia. Tę scenę postanowiono upamiętnić cztery i pół wieku później – w roku 1873.

Pomnik w cieniu imperium

Odsłonięcie monumentu odbyło się 7 września 1873 roku i stało się czymś znacznie większym niż lokalną uroczystością. W zaborczej rzeczywistości Austro-Węgier, gdzie czeska tożsamość była systemowo wypierana, spotkanie kilku tysięcy Czechów, Morawian i Słowaków przy pomniku Žižki przerodziło się w manifestację narodową. Wzniesiony z lokalnego piaskowca, wykonany przez 22-letniego rzeźbiarza Pavla Jiříčka i jego brata Josefa, pomnik był odpowiedzią nie tylko na historię, ale i na współczesne potrzeby – przypomnieniem, kim są i skąd pochodzą.

Nie tylko artystyczna wizja

Rzeźba nie jest kopią, nie jest też próbą dokładnego odtworzenia wyglądu historycznego Žižki. Zbroja, palcát (średniowieczna broń obuchowa), opaska na oku – to wszystko tworzy idealizowany, symboliczny obraz husyty, który, mimo ślepoty, widzi więcej niż jego wrogowie. Co ciekawe, choć Žižka był w czasie bitwy całkowicie niewidomy, przedstawiono go z opaską tylko na jednym oku – celowo. Chodziło o to, by podkreślić jego siłę, nie ułomność.

Współczesna przestrzeń pamięci

Wzgórze Gothard to dziś nie tylko miejsce pamięci, ale i kultury. Wokół pomnika znajduje się park rzeźb – efekt międzynarodowych sympozjów artystycznych organizowanych od lat. W pobliżu wciąż czynny jest dawny cmentarz, kościół św. Gotharda, a z samego szczytu rozciąga się widok na okoliczne równiny.

W ostatnich latach lokalne władze podjęły inicjatywę jeszcze większego spopularyzowania tej lokalnej ikony – z okazji 600-lecia bitwy pod Hořicami wydano miniaturowe modele pomnika, dostępne w centrum informacji turystycznej. Dzięki temu historia Žižki trafia nie tylko do podręczników, ale i… do domów turystów.

Dlaczego warto?

Pomnik w Hořicach to nie tylko kawał historii, to przypomnienie, że pomniki mogą mówić. Nie muszą być tylko kamieniem – mogą być manifestem. A Jan Žižka z Trocnova mówi do dziś: o odwadze, niezależności, o duchu, który nie da się ujarzmić. Nawet jeśli oczy nie widzą – serce prowadzi dalej.

Jak dojechać?

trasa z Szklarskiej Poręby do Hořic przez Jilemnice i Peckę to około 76 km, a czas przejazdu to około 1,5 godziny. Oto szczegółowy opis trasy:​

1. Szklarska Poręba – Jilemnice (ok. 40 km, 50 minut):

   • Rozpocznij podróż, kierując się na południe drogą krajową nr 3 w kierunku przejścia granicznego Jakuszyce/Harrachov.​

   • Po przekroczeniu granicy kontynuuj jazdę drogą nr 10 przez Harrachov.​

   • W miejscowości Kořenov skręć w lewo na drogę nr 290, prowadzącą przez Vysoké nad Jizerou do Jilemnice.​

2. Jilemnice – Pecka (ok. 25 km, 30 minut):

   • Z Jilemnice wyjedź drogą nr 286 w kierunku południowo-wschodnim, mijając miejscowości Horní Branná i Kunčice nad Labem.​

   • W miejscowości Nová Paka skręć w lewo na drogę nr 16, a następnie po kilku kilometrach skręć w prawo na drogę nr 284, która doprowadzi Cię do Pecky.​

3. Pecka – Hořice (ok. 11 km, 15 minut):  

   Z Pecky kontynuuj jazdę drogą nr 284 na południe, mijając miejscowości Vidonice i Miletín.​

   W Miletínie skręć w lewo na drogę nr 300, która doprowadzi Cię bezpośrednio do Hořic.​

Kamienny wojownik z Hořic. Pomnik Jana Žižki z Trocnova – pierwszy na świecie i wciąż wymowny