Pomnik poległych w I wojnie światowej - Zachełmie

Pomników poległych w I wojnie światowej żołnierzy niemieckich zachowało się dość dużo na terenie Dolnego Śląska. Choć często w bardzo różnym stanie, to pozostają do dziś niemymi świadkami tragicznej historii tego konfliktu. Przeważnie były to skromne obeliski lub głazy z wyrytymi nazwiskami mieszkańców danej miejscowości, którzy polegli na frontach I wojny światowej.

Skromny  obelisk stojący przy drodze w Zachełmiu ufundowany został w 1921 roku z dobrowolnych składek mieszkańców wsi. Pomniki tego typu były bardzo powszechnie wznoszone na terenie Niemiec. W zasadzie w każdej wsi czy miasteczku stanął tego typu obelisk, gdzie upamiętniano poległych mieszkańców danej miejscowości. Z frontów I wojny światowej nie wróciło do domów ponad 2 miliony niemieckich żołnierzy. Nie było chyba miejscowości z której nie zginęło przynajmniej kilka osób.

Historycy genezy tej tradycji doszukują się w "Wezwaniu” poety śląskiego i żołnierza Theodora Koernera, poległego w 1813 roku : „Vergiß, mein Volk, die treuen Toten nicht ” (Nie zapomnij, mój narodzie, o wiernych zabitych).

Po wojnach z 1866 i 1871 i głównie po 1918 r. oprócz epitafiów kościelnych, rozpoczęto we wsiach budowę pomników, takich jak odnaleziony właśnie w Michałowicach.

W latach 30. pomniki poległych dominowały (przynajmniej liczebnie) w krajobrazie politycznym Śląska. Miały szerokie wykorzystanie – przede wszystkim w pierwszych dniach listopada, kiedy, pod wcześniej oczyszczonymi i udekorowanymi upamiętnieniami, zapalano świeczki i modlono się. W większych miejscowościach, zwłaszcza miastach pod pomnikami poległych odbywały się także uroczystości podczas świąt państwowych, mające w drugiej połowie lat trzydziestych coraz bardziej narodowosocjalistyczny charakter.

Po 1945 r.pomniki  w większości zostały zniszczone (zwłaszcza te wykonane z cegły), lub częściowo rozebrane. Niekiedy zrywano z nich inskrypcje, orły, skuto napisy, krzyże żelazne i hełmy. Po pewnym czasie, te które przetrwały, bywało, że zostały ponownie "zagospodarowane" - umieszczano na nich polskie inskrypcje lub zaadoptowano na obiekty kultu religijnego.

Pomnik poległych w I wojnie światowej - Zachełmie