Znikający pomnik Masaryka w Hodkovicach nad Mohelkou

Bywa, że pomniki zostają zrzucane z cokołów wraz z politycznymi zmianami. Rzadko wówczas wracają na swoje miejsce. Na tym tle pomnik Tomáša Garrigue Masaryka w Hodkovicach nad Mohelkou jest absolutnym wyjątkiem.

Pomnik pierwszego prezydenta Czechosłowacji jest dziełem Josefa Bílka z Hořic. Po raz pierwszy stanął na miejskim rynku w 1938 roku. Później był jeszcze trzykrotnie usuwany...by za każdym razem powrócić.

Posąg przedstawia Masaryka jako męża stanu, postać stojącą ponad naturalnej wielkości z wyciągniętą prawą nogą, ramionami swobodnie wzdłuż tułowia, w prawej ręce trzyma liść. Pomnik po raz pierwszy stanął 18 maja 1938 roku, a ze względu na mobilizację uroczystość odsłonięcia przesunięto na 29 maja. Przy pomniku stanęła gwardia honorowa Gwardii Narodowej, a miasto udekorowano flagami. W napiętym okresie po zajęciu Austrii przez hitlerowskie Niemcy i zaostrzaniu się kryzysu sudeckiego, odsłonięcie pomnika T. G. Masaryka stało się manifestacją polityczną.

Po aneksji Sudetów przez III Rzeszę 11 października 1938 pomnik został owinięty w flagi Rzeszy, a później usunięty. Jednak czescy patrioci zdołali go wywieźć do Jenišovic. Z kolei po zamachu na protektora Rzeszy Reinharda Heydricha w 1942 roku i fali prześladowań, pomnik zawinięto w smołę i zakopano na majątku V. Třešňáka . Po wojnie monument wrócił i ponownie został ustawiony 12 maja 1946 roku. To wówczas w związku ze zmianą lokalizacji usunięto z rynku fontannę.

W kwietniu 1960 roku komunistyczne władze zdecydowały o ponownym usunięciu pomnika pierwszego prezydenta. Podczas praskiej wiosny w 1968 roku pomnik znowu na krótko stanął na hodkovickim rynku. Jednak po sierpniowej inwazji państw Układu Warszawskiego na Czechosłowację i zahamowaniu liberalizacji kraju, pomnik ponownie zdemontowano. Trafił wówczas do depozytariusza Północnoczeskiego Muzeum w Libercu.

W grudniu 1989 r. rozpoczęto negocjacje w sprawie zwrotu pomnika, który udało się odnaleźć, zaginął jedynie cokół i bruk. Posąg został zwrócony 7 marca 1990 r i ustawiony w miejscu, w którym stał w 1938 roku.

Znikający pomnik Masaryka w Hodkovicach nad Mohelkou