Las Martwych - Historia ukryta w zaroślach

Las Martwych (Las Mrtvých) to miejsce niezwykłe, w którym prostych żołnierskich krzyży jest niemal tyle co samych drzew. Las wokół wzgórza Svib jest historycznie związany z bitwą pod Sadową, która miała miejsce 3 lipca 1866 roku podczas wojny prusko-austriackiej. Jest to teren, gdzie rozegrały się jedne z najkrwawszych starć tej bitwy.

3 lipca 1866 roku pod Sadową i Hradcem Králové (wówczas  Königgrätz) rozegrała się bitwa, która do dziś nie daje spokoju historykom. Było to drugie co do wielkości starcie zbrojne, które miało miejsce w XIX wieku na terenie Europy. Austria i Prusy starły się w walce o hegemonię w Związku Niemieckim.

Żadna inna bitwa nie pozostawiła po sobie tak wielu miejsc pamięci. Na 460 pomnikach, pomnikach i krzyżach upamiętniono tysiące poległych. Najwięcej w samym lesie Svíb, o który toczono tego dnia najbardziej zaciekłe walki. W badaniach historycznych wciąż toczy się dyskusja, czy las Svíb był rzeczywiście miejscem tak strategicznym, że warto było o niego walczyć, czy też był tylko marnotrawstwem ludzkiego życia.

Tysiące żołnierzy obu walczących stron znalazło swoje ostatnie miejsce spoczynku w tym pięknym lesie. Część tego obszaru wokół tzw. Alei Umarłych to w zasadzie jeden wielki masowy grób. Wzdłuż alei stoją monumentalne pomniki, w ich sąsiedztwie znajdują się dziesiątki kamiennych piramid i setki krzyży na masowych grobach. Wielu żołnierzy obu armii grzebano w zasadzie w miejscach tam gdzie padli i zwykle są to zbiorowe mogiły, w których leżą obok siebie zarówno prusacy jak i austriacy oraz żołnierze wielu innych narodowości służący w obu armiach.

Największy pomnik poświęcony jest 51. Austriackiemu Pułkowi Polowemu, który znajduje się mniej więcej w połowie Alei Umarłych. Wykonany jest z piaskowca i powstał w 1902 roku dzięki korpusowi oficerskiemu ku pamięci 13 oficerów i 266 żołnierzy 51. pułku imienia arcyksięcia Karola Ferdynanda, w którym walczyła duża liczba Rumunów i Węgrów.

Do innych dużych pomników należy tzw. „kapelusz”, poświęcony austriackiemu 30. batalionowi myśliwych polowych złożonego z myśliwych i leśników. Służyło w nim wielu Polaków. Pomnik ozdobiony jest piaskowcową rzeźbą przedstawiającą kapelusz myśliwski, która została odsłonięta 3 lipca 1906.

Po bitwie w 1866 roku las naturalnie wyglądał inaczej i prawie żadne z pierwotnych drzew nie przetrwało. Jeszcze przez kilka nocy z okaleczonego lasu dochodziły jęki dogorywających rannych zanim w końcu ucichły. Miejscowa ludność wspominała, że ptaki w lesie Svib przestały śpiewać.  Po bitwie było tu dużo drewna, ale nikt go nie chciał. A nawet kilka lat po wojnie rzemieślnicy i stolarze nie byli zainteresowani drewnem ze Svíbu. Było w nim pełno kul.

Atmosfera tego miejsca jest niezwykle przejmująca i pełna historii. Wysokie drzewa rzucają długie cienie na ścieżki, które wiodą między licznymi mogiłami i pomnikami upamiętniającymi tysiące żołnierzy, którzy tu polegli. Ciche szepty wiatru przeplatają się z szelestem liści, tworząc niemal namacalną aurę zadumy i smutku. Można niemal poczuć obecność przeszłości, gdy przechadza się między drzewami, odczuwając cichy hołd, jaki las oddaje tym, którzy oddali swoje życie na tym polu bitwy.

Aura tego miejsca, ze swą ciszą i majestatycznymi drzewami, skłania do refleksji nad okrucieństwami wojny i ulotnością życia. Przechadzając się, odczuwa się głęboki szacunek dla tych, którzy tu spoczywają – zarówno dla zwycięzców, jak i pokonanych – a także dla samej natury, która w milczeniu pielęgnuje pamięć o ich poświęceniu.

Las Martwych - Historia ukryta w zaroślach

Jak dojechać?

Las Martwych znajduje się około 15 km na południowy zachód od miasta Hradec Kralove. Z Polski najkrótsza droga wiedzie przez przejście graniczne w Lubawce skąd należy kierować się  na Trutnov a dalej na Dvur Kralove nad Labem. Tu skecam w prawo w drogę 299 kierunek Doubravice. Dalje drogą 325 przez Lanżow, Velky Vrestov do miejscowości Maslojedy. Tu na wysokości cmentarza wojennego z 1866 roku skręcamy w prawo w lokalną drogę i jedziemy trochę ponad 2 km do wioski Cisteveś. Już przy drodze stoi kilka pomników poświęconych walkom w lesie Svib. Przy zakręcie drogi za którą jest wioska znajduje się tablica informacyjna i niewielki parking. Przez sam las poprowadzi nas historyczna ścieżka.