Długa Noc i Wieczór Wigilijny w Karkonoszach

Karkonosze i Podkarkonosze to niewielki obszar, na którym niegdyś kultywowano wiele własnych tradycji. Wigilia Bożego Narodzenia, była poprzedzona Długą Nocą, która odbywała się 23 grudnia. Jak ją obchodzono?

W Karkonoszach i Podkarkonoszu, głównie jednak w okolicach Špindlerovego Mlýna i doliny Upy, przed Wieczorem Wigilijnym (23 grudnia) obchodzono również tzw. Długą Noc. Dziewczęta spędzały ten wieczór wspólnie. Do godziny dziesiątej przędziono, reszta czasu upływała na harcach i wspólnej zabawie. Za drobne datki, przygotowywano skromny poczęstunek. Dziewczęta ubierały świąteczne drzewka, oraz dokańczały budowę szopki Bożonarodzeniowej. Motywem przewodnim jednak, były wypieki, a przede wszystkim charakterystyczne ciastka, krzechciki (ciastka kruche) i drożdżowe chałki.

Krzechciki były charakterystycznym rodzajem słodkości w dawnych Karkonoszach. Składały się z białej mąki, rodzynek i migdałów. Gospodynie bardzo obawiały się o wyniki swoich wypieków. Wierzono, że za niepowodzenie odpowiadał psotnik, zwany Bruśnikiem. Była to kukła przenoszona od domu do domu. W zabawie często uczestniczyli też młodzi mężczyźni. Zaczepiali i przekomarzali się z dziewczętami, przyprowadzali ze sobą “niedźwiedzia” przebranego chłopaka, który figlował i rozrabiał, dodając w ten sposób wszystkim rozrywki. Wieczór wigilijny nade wszystko musiał być dostatny a dania syte. Przygotowywano je ze składników, które według legend posiadały magiczną moc i chroniły domowników przed złem, chorobą i nieszczęściem. Na stole królowało dziewięć, czasem siedem świątecznych potraw. W czeskiej i niemieckiej części Karkonoszy do ulubionych dań należały kasza jaglana, która według wierzeń zapewniała pieniądze.

Grzybowiec, jagły z grzybami, miał przynosić szczęście, bułka z mlekiem i słodka owsianka zapewniały liczne potomstwo. Groch i soczewica miały uchronić dzieci przed ropniem i wysypką. Kapusta i buraki - przeciw parchom. Knedle z kapustą lub grzybami, rozmaite suszone owoce, zapewniały energię i wigor. Prezenty rozdawał Jezusek - Krystylle, bądź Szczodra Baba. Do ważnych tradycji wigilijnych należało również przedstawienie w szopce Bożonarodzeniowej, oraz trąbienie o północy i granie muzyki kościelnej. Śpiewanie kolęd miało zapewnić szczęście, zdrowie i powodzenie w gospodarstwie i życiu rodzinnym. Okres Bożego Narodzenia kończył się 6 stycznia, świętem Trzech Króli.

Długa Noc i Wieczór Wigilijny w Karkonoszach